Het is alweer even geleden dat de Utrechtse Domorganist Jan Hage zijn uitgebreide onderzoek naar Willem Mudde en diens betekenis voor de kerkmuziek bekroond zag worden met de doctorstitel. En inmiddels zijn ook de handelseditie van zijn proefschrift plus bijbehorende cd al een tijdje op de markt. De redactie van ORGELNIEUWS brengt beide uitgaven graag nog een keer onder de aandacht.
advertentie
Hages boek begint letterlijk met een symbolisch beeld. Op het omslag zien we Willem Mudde die de bagage van zijn oud-leraar Oskar Söhngen Nederland binnendraagt. Theoloog Söhngen was, als belangrijkste vertegenwoordiger van de Duitse kerkmuziekvernieuwingsbeweging, uitgenodigd om in Wassenaar te spreken voor de Vereniging voor Protestantse Kerkmuziek. De foto maakt treffend duidelijk welke rol Mudde speelde in de geschiedenis van de kerkmuziek van de afgelopen eeuw.
Jan Hage gaat in zijn boek gedetailleerd in op de wijze waarop Mudde Söhngens ideeën in Nederland introduceerde en welke betekenis de Duitse kerkmuziekvernieuwingsbeweging daardoor in de lutherse maar ook in de calvinistische kerkmuziek in ons land had.
Vier pijlers
Jan Hage heeft zijn proefschrift opgebouwd langs vier pijlers van de loopbaan van Willem Mudde:
- het overlijden van Jan Zwart;
- de invloed van de Duitse kerkmuzikale vernieuwingsbeweging;
- Muddes activiteiten binnen de Nederlandse Lutherse Kerk;
- Muddes internationale activiteiten.
De dood van Jan Zwart in 1937 betekende voor Willem Mudde niet alleen het overlijden van zijn schoonvader, maar vormde ook het startpunt van een nieuwe muzikale oriëntatie. Tot dan toe voelde Mudde zich grotendeels beïnvloed door de romantische stijl van Jan Zwart. Na diens dood ging Mudde zich meer richten op de Duits-Lutherse kerkmuziek.
Söhngen
Oskar Söhngen speelde daarbij een belangrijke rol, niet alleen als leraar, maar ook door middel van een belangwekkend artikel dat hij in 1932 had gepubliceerd in het tijdschrift Musik und Kirche. In dit artikel, getiteld Kirche und zeitgenössische Kirchenmusik, riep Söhngen jonge componisten op om kerkmuziek te componeren in een eigentijds idioom.
Velen voelden zich door het artikel aangesproken en pakten de handschoen op. De kerkmuzikale vernieuwingsbeweging raakte daardoor in een stroomversnelling. In het muzikale leven van Willem Mudde is de oproep van Söhngen overigens altijd blijven doorklinken.
Een must voor wie kerkmuziek een warm hart toedraagt
Het is verleidelijk om uitgebreider verslag te doen van dit kloeke boek, maar dit stukje beoogt niet een samenvatting van Hages onderzoek te zijn. De conclusie mag luiden dat Jan Hage de ontwikkeling en muzikale loopbaan van Mudde op boeiende wijze beschrijft, waarbij hij veel kerkmuzikale lijnen uit verleden en heden met elkaar verbindt. Dat maakt deze uitgave tot een must voor iedereen die de kerkmuziek een warm hart toedraagt.
Cd ‘Rondom Willem Mudde’
Bij het boek hoort een cd – beide moeten wel separaat worden aangeschaft – waarop Jan Hage op zijn eigen orgel composities speelt van de belangrijke vertegenwoordigers van de twintigste-eeuwse kerkmuziek. Uiteraard in de eerste plaats van Mudde zelf. De geselecteerde werken laten diens hierboven geschetste ontwikkeling duidelijk horen.
Het booklet is in zekere zin een mini-versie van het proefschrift, zij het puur toegespitst op de gekozen composities. Het is aardig om te lezen wat Hage heeft doen besluiten om specifiek deze werken op te nemen. Zo is de keuze voor Asma’s Komt als kind’ren mede bepaald vanwege de extreme doorvoering van sequensen in dit stuk.
Hage toont zich ook dit repertoire als een gedreven vertolker. Hij kiest soms snellere tempi dan gebruikelijk, maar dat kunnen de betreffende stukken prima hebben.
Dr. Jan Hage
Muziek als Missie. Een luthers geluid in een calvinistische wereld
Een studie naar Willem Mudde en de kerkmuzikale vernieuwingsbeweging
Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis – ISBN 9789063753986, 378 pagina’s, prijs € 45 | kvnm.nl
Rondom Willem Mudde
Nederlandse koraalbewerkingen uit de 20e eeuw.
Jan Hage | Bätz-orgel Domkerk Utrecht
Fantasie over het Lutherlied: ‘Een Vaste Burg is onze God’ (Zwart); Sombere Muziek over Psalm 103 vers 8 (Zwart); Den 100sten Psalm (Kee); Ga niet alleen door ’t leven [uit 4 Geestelijke Liederen] (Zwart); Introductie, Koraal en Ciaconna over Psalm 24:5 ‘Verhoogt, o poorten, nu den boog’ (Mudde); Komt als kind’ren van het Licht (Asma); ‘Wat God doet, dat is welgedaan’ en ‘Jezus neemt de zondaars aan’ [uit Canonische Koraalbewerkingen] (Mudde); Toccata, Trio en Fuga over Psalm 150 (Schuurman); Psalm 25, Psalm 116 [uit Psalmmuziek] (Vogel); Variaties op een Oud-Nederlands Lied ‘Ick wil mij gaen verstroosten’ (Bijster)
Toccata Records – TRR 99024, TT 67’06, booklet 16 p. NE, prijs € 18,50 | toccata-records.nl
