Op woensdag 17 juni werd het orgel van de Sijpekerk in Nieuw-Loosdrecht in gebruik genomen. Het werd onlangs geplaatst en is afkomstig uit de Gereformeerde Stationsstraatkerk te Zaandam.
advertentie
In de Zaanse Gereformeerde kerk plaatste de Fa. Gebr. Franssen te Roermond in 1899 een orgel. Het instrument was samengesteld uit delen van bestaande orgels, en aangevuld met nieuwe delen tot een tweeklaviers instrument met aangehangen pedaal. In 1890 voegde Franssen nog een Cornet IV discant op het Hoofdwerk toe.
Onderzoek heeft uitgewezen dat Franssen achter een bestaand front (ca. 1845, vermoedelijk van Limburgse of Rijnlandse origine) een eveneens bestaande (zesvoets) orgelkast plaatste. Het hoofdwerk kreeg een nieuwe windlade, deels bezet met bestaand pijpwerk. Een kleine windlade (C, D-f3; een in Limburg en in het Rijnland gedurende de eerste helft van de 19e eeuw niet ongebruikelijke omvang) werd dwars op het front boven de klaviatuur (linkerzijkant) aangebracht, ten behoeve van een tweede manuaal, eveneens minstens deels bezet met bestaand pijpwerk. Het bestaande pijpwerk was afkomstig uit in elk geval twee verschillende orgels.
In 1940 verbouwde H.W. Flentrop het orgel; adviseur was Mr. A. Bouman. Daarbij werden onder meer de frontpijpen vernieuwd, de huidige pedaal-unitlade (C-d1) aangelegd en de windvoorziening en de dispositie gewijzigd. Waarschijnlijk zijn bij deze gelegenheid in meerdere registers pijpen van plaats veranderd.
In 1956 voerde D.A. Flentrop, wederom onder advies van Mr. A. Bouman, een herintonatie en enkele kleine wijzigingen uit.
In 1957/58 werd het kerkinterieur drastisch verbouwd. Daarbij werd het orgel, op dat moment geschilderd in pasteltinten roze en groen met bladgoud op het snijwerk, in een grijze kleurstelling overgeverfd.
In 1975 wijzigde Flentrop Orgelbouw andermaal de dispositie. Daarbij werd onder andere gebruik gemaakt van een Woudfluit 2′ uit het Standaart-orgel (1914) van de toen afgestoten Gereformeerde Kerk aan de Vinkenstraat te Zaandam.
In 1986 werd het orgel nogmaals gerestaureerd door Flentrop Orgelbouw. Helaas werd het voorstel van Flentrop Orgelbouw om de unitlade van het pedaal te vervangen door de plaatselijke organisten afgewezen. De werkzaamheden omvatten globaal:
- vervaardiging van een nieuwe (grenen) orgelkast achter het oude front; front en kast kregen daarbij een nieuwe kleurstelling;
- de klaviatuur werd geheel vernieuwd, op oude plaats aan de linkerzijde van de orgelkast;
- de mechanieken werden deels vernieuwd, de gehandhaafde delen zijn gerestaureerd;
- de windlade van het hoofdwerk werd gerestaureerd, een nieuwe bovenwerklade werd opgesteld op klassieke wijze boven het hoofdwerk;
- het pijpwerk werd na onderzoek opnieuw geordend, en hersteld; de dispositie werd gewijzigd, in aansluiting bij de stijl van het orgel.
In 2009 is dit orgel overgeplaatst naar de Sijpekerk te Nieuw-Loosdrecht. De werkzaamheden werden uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw te Zaandam, onder advies van Peter van Dijk (Utrecht). De orgelkast werd in een door Paul van Vliet (Nieuw-Loosdrecht) ontworpen kleurstelling herschilderd door de firma G. de Jongh (Waardenburg). Orgelmaker en schilder werden liefdevol geassisteerd door vrijwilligers uit de gemeente.
De belangrijkste orgelbouwkundige werkzaamheden:
- het vervaardigen van een nieuwe Prestant 8′ (frontpijpen en binnenpijpen);
- het herzien van de samenstelling van de Mixtuur in een beter bij het klankkarakter van het orgel passende samenstelling;
- het aanbrengen van nieuwe tongwerken in Rijnlandse stijl;
- het vervaardigen van een mechanische pedaallade en bijbehorende mechanieken;
- intonatiecorrecties aan het bestaande pijpwerk.
Dispositie
oud = Rijnlands cq Limburgs pijpwerk uit de eerste helft van de 19de eeuw, van onbekende herkomsten
Hoofdwerk I, C-f3 – lade 1889
Prestant 8 – C grenen, 1889; Cis-a2 front, 2009; b2-f3 op lade, 2009
Bourdon 8 – C-c grenen, gedekt; af cis metaal, roergedekt, oud
Octaaf 4 – oud
Fluit 4 – C-f2 gedekt, fis2-f3 open, conisch; oud, in 1986 geplaatst
Quint 3 – 1986
Octaaf 2 – oud
Mixtuur III-IV – 1940; in 2009 herzien
Cornet IV discant – 1890
Trompet 8 – 2009; naar voorbeeld Müller-orgel (1848) St. Lambertus, Kerkrade
Bovenwerk II, C-f3 – lade 1986
Fluit douce 8 – C-c grenen, gedekt; af cis metaal, gedekt; oud
Salicionaal 8 – C-H i.c.m. Fluit Douce 8′ (2009; naar Müller-orgel (1848) St. Lambertus, Kerkrade)
Roerfluit 4 – oud
Nasard 3 – C-H gedekt; af c open, conisch; in 1975 geplaatst
Woudfluit 2 – open, conisch; 1914
Terts 1 3/5 – C-h roergedekt, in 1986 geplaatst; af c1 open, cilindrisch, fluitmensuur (in 1975 geplaatst)
Dulciaan 8 – 2009; naar Rijnlandse voorbeelden
Pedaal C-d1- lade 2009
Bourdon 16 – C-h grenen, gedekt; af c1 metaal, gedekt; oud
Bourdon 8 – C-d i.c.m. Bourdon 16′; af dis zelfstandig; metaal, gedekt; oud
Fagot 16 – 2009; naar analogie van de Dulciaan 8′
Werktuiglijke registers
Tremulant – 1986
Koppeling Hw-Bw
Koppeling Ped-Bw
Winddruk: 65 mm wk
Stemtoonhoogte: a = 440 Hz
Temperatuur: evenredig zwevend
Met dank aan Peter van Dijk
