Op zaterdag 12 oktober wordt het Maarschalkerweerd-hoofdorgel van de St. Jeroenkerk in Noordwijk in gebruik genomen met een presentatieconcert. Het is het tweede orgel van Maarschalkerweerd in deze kerk. In juni werd al een orgel van dezelfde makers uit 1891 als koororgel ingewijd.
advertentie
Het huidige hoofdorgel in Noordwijk werd door Maarschalkerweerd & Zoon te Utrecht in 1900 gebouwd voor de St. Martinuskerk in Groningen. Het instrument stond daar in twee kassen zonder frontpijpen opgesteld aan weerzijden van de koortribune. Het orgel kreeg pneumatische tractuur volgens het systeem-Weigle. Opvallend binnen het oeuvre van Maarschalkerweerd is de disponering van de drie Franse tongwerken op Manuaal II, waaronder een Klaroen 4’.
De St. Martinuskerk werd in 1970 gesloten voor de eredienst. Voor de sloop van het neogotische gebouw in 1982 werd het orgel verkocht en door de firma Gebr. Stockmann te Werl (D) geplaatst in de rooms-katholieke St. Martinskirche in Beckum (D). Het orgel werd in een moderne kas geplaatst met nieuw frontpijpwerk voor de Prestant 8’ van Manuaal I en de Octaaf 8’ van het Pedaal. Ook werd een deel van het houten pijpwerk vervangen. Zo werden onder meer de grootste open pijpen van de houten Violon 16’ vervangen door gedekte pijpen. De windvoorziening werd grotendeels vernieuwd. De tractuur werd geëlektrificeerd waarbij de speeltafel geheel werd vervangen.
In 2012 werd ook de St. Martinskirche gesloten. Het orgel werd door de Noordwijkse parochie aangeschaft ter vervanging van het Pels/Vermeulen-orgel (1919-1927/1973, 24/IIP). De restauratie en overplaatsing van het Maarschalkerweerd-orgel werd uitgevoerd door Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom. Het orgel werd geplaatst achter het Pels-front uit 1919. De windladen van Pedaal en Manuaal I werd haaks achter de linker zijtoren geplaatst, de lade van Manuaal II werd in een gereviseerde zwelkast haaks achter de rechter zijtoren geplaatst. De windvoorziening werd geheel opnieuw aangelegd. Een gerestaureerde historische hoofdbalg en een nieuwe windmotor werden geplaatst achter het loze middenfront. Twee regulateurbalgen uit Beckum en twee regulateurbalgen uit het Pels-orgel werden gerestaureerd.
Het frontpijpwerk uit Beckum werd niet in Noordwijk geplaatst. Voor C-H van de Prestant 8’ en voor de Octaaf 8’ werd gebruik gemaakt van het frontpijpwerk uit het Pels-orgel. Voor c1-g#1 van de Prestant werd Maarschalkerweerd-pijpwerk uit voorraad van de orgelmaker geplaatst, voor c0 – h0 werd gebruikt pijpwerk in aansluitende mensuur gebruikt. Het hoogste octaaf van de Klaroen 4’, in 1983 vervangen door labialen, werd gereconstrueerd met nieuwe tongpijpen.
Het Pedaal werd uitgebreid met een Contrabas 16’ (uit het Pels-orgel, deels in het front) en een Cello 8’ (pijpwerk uit voorraad van de orgelmaker). Het frontpijpwerk werd opnieuw gespoten, de labia voorzien van een goudtint.
De speeltafel van Stockmann werd uiterlijk meer in overeenstemming met de orgelkas gebracht. De registratuur werd vernieuwd met nieuwe registerwippers en porseleinen registerschildjes naar voorbeeld van Maarschalkerweerd. De speelhulpen werden uitgebreid met twee suboctaafkoppels en een superoctaafkoppel van II naar I. Een superoctaafkoppel op Manuaal I en een tweede vrije combinatie kwamen te vervallen.
Het hoofdorgel, of Martinus-orgel zo als het in Noordwijk wordt genoemd, wordt op zaterdag 12 oktober in gebruik genomen met een concert door de organisten Anton Doornhein, Ton van Eck en Jaco van Leeuwen met medewerking van het koor ‘Cappella pro Cantibus’ onder leiding van Rens Tienstra. Het orgel zal niet alleen solistisch te horen zijn in werk van Whitlock, Saint-Saëns, Franck, Vierne en Boëllmann, maar ook in combinatie met het Michaël-orgel (koororgel) en koor in werk van Gigout, Gibbons, Andriessen en Howells.
Het concert begint 20.30 uur. De toegang is gratis. Na afloop is er een drankje en de gelegenheid het orgel te bekijken. De St. Jeroenskerk is gelegen aan de Van Limburg Stirumstraat 24 in Noordwijk-Binnen.
Dispositie
Manuaal I C-f3
* Bourdon 16 [ C-c0 hout, Duits; rest 1900; c#0-h0 hout, rest metaal
Prestant 8 – C-H front, c0-g#2 uit voorraad, rest 1900
Salicionaal 8 – C-H i.c.m. Roerfluit 8
Roerfluit 8 – C-H hout gedekt, rest metaal roergedekt
Octaaf 4
Fluit dolce 4 – C-f#2 gedekt, rest conisch; f#2 nieuw
* Mixtuur III-V
Manuaal II C-f3 – in zwelkast
* Violon 16 – C-F# 1983, hout gedekt; G-H hout open, c0-h0 zink, rest metaal
Fluit harmoniek 8 – C-H i.c.m. Holpijp 8; overblazend af f1
Holpijp 8 – C-H hout, rest metaal
Gamba 8
Vox Celestis 8 – af c0
Fluit octaviante 4 – overblazend af c1
Flageolet 2 – conisch; c0, 2013
* Trompet 8 – af f#2 harmoniek
* Basson-Hobo 8
* Klaroen 4 – f#2-f3 nieuw; af c1 harmoniek
Pedaal C-d1
Contrabas – 1919, Pels; af A in front, geheel zink
Subbas 16 – Geheel hout, Duitse pijpopschriften
Octaaf 8 – 1919, Pels, C-g#0 front; rest op lade direct achter het front
Cello 8 – 2013, gebruikt pijpwerk; C-H zink, rest metaal, hoog tingehalte
Octaaf 4
* Bazuin 16 – Franse factuur, metalen stevels, zinken bekers
Werktuiglijke registers
als registerwipper
Koppeling I – II
Koppeling I – II 16 – 2013
Koppeling I – II 4 – 2013
Koppeling II 16 – 2013
Koppeling II 4
Koppeling Ped. – I
Koppeling Ped.- II
Tremolo II
als drukknop
Automatische Pedaalomschakeling
Handregisters aan
Vrije Combinatie
Combinatieregisters (*) aan – vrij instelbaar
Tutti
als basculetrede
Zweltrede Manuaal II – elektro-pneumatisch
Mixtuursamenstelling
C 2 – 1 1/3 -1
c0 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c1 4 – 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c2 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
c3 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3 – 2
Winddrukken
Hoofdbalg, relais en front: 120 mm/wk
Manuaal I: 95 mm/wk
Manuaal II, grondstemmen: 90 mm/wk
Manuaal II, combinatiestemmen: 100 mm/wk
Pedaal, C-c0 Bourdon 16, Cello 8: 110 mm/wk
Toonhoogte
a1 = 435 Hz bij 18º C
Gegevens met dank aan Adema’s Kerkorgelbouw
Zie ook:
Maarschalkerweerd-koororgel voor St. Jeroen Noordwijk
© 2013 www.orgelnieuws.nl
© 2013 fotografie Cor Vink, Noordwijk
