advertentie
David Flood, de organist en Master of the Choristers van Canterbury Cathedral, wil twee grote orgels in de kathedraal hebben. Hij vertelde over zijn ambitieuze plannen aan een groep Nederlanders die tussen 28 april en 4 mei onder leiding van Aart de Kort en Carel Weijers kerken en kathedralen bezochten in het zuiden van Engeland.
In het koorgedeelte van de kathedraal van Canterbury staat momenteel een drieklaviers orgel van 58 stemmen. Het is frontloos opgesteld in het triforium, de ruimte tussen de bogen en de hoogste ramen van de kerk. In het orgel zijn nog belangrijke delen bewaard van het instrument met vier klavieren dat ‘Father’ Henry Willis in 1886 bouwde. Willis gebruikte daarbij overigens pijpwerk van een ouder orgel van Samuel Green dat tot dan toe in de kathedraal had gestaan.
Zoals dat gaat in Engeland, werd er door verschillende orgelbouwers regelmatig aan het orgel gesleuteld en verspijkerd. Norman & Beard breidden het uit in 1905 en 1912. In 1939 en 1949 is het Willis weer. Die firma plaatst in 1968 in het triforium. Dat vierklaviers instrument functioneert niet goed, omdat het te krap is opgesteld. Daarom verkleint firma Mander uit Londen het in 1979 tot een drieklaviers instrument. Tien registers moeten daarbij het veld ruimen. Tot verdriet van Flood worden de pijpen van de Subbas 32’ bij die gelegenheid in stukken gezaagd. Het orgel moet het sindsdien zonder 32-voets labiaal stellen. Om de samenzang in het schip van de enorme kerk te begeleiden, komt er in het schip een ‘Nave Organ’ van zes stemmen, bespeelbaar vanaf het klavier van het ‘great’.
Organist David Flood, een spraakzame en vrolijke vijftiger, is ontevreden met de huidige situatie. ,,Dit orgel past niet bij de hoofdkerk van de wereldwijde Anglicaanse kerk’’, zegt hij. ,,Je kunt het niet eens zien. De kerk zit bij verschillende gelegenheden per jaar helemaal vol: Kerst, Pasen, bisschopswijdingen. Dan is het orgel gewoon te klein. Bovendien mis ik een vierde klavier met solostemmen. Daardoor moet je je steeds in allerlei bochten wringen om bij het begeleiden van het koor de voorgeschreven registraties te realiseren.’’
Voor de restauratie van de kerk is vrij dringend vijftig miljoen pond nodig. Vier miljoen daarvan is bestemd voor het orgel, zegt Flood. ,,Het plan dat ik heb is dat het huidige orgel uit het triforium wordt gehaald en weer zichtbaar in de kerk komt, uitgebreid met een solowerk. Ik denk aan een situatie zoals in de kathedraal van Brussel. De basis van dat orgel moet het bewaarde Willis-pijpwerk zijn.’’
In het schip moet een nieuw vierklaviers orgel komen, dat aan het plafond van de kerk komt te hangen. ,,Net zoals in de Dom van Keulen.’’ Beide orgels krijgen een eigen speeltafel. Op het doxaal, waar de speeltafel van het huidige orgel staat, komt dan een nieuwe cockpit waarvandaan beide orgels te bespelen zijn. ,,Dat is ideaal als de kerk vol zit.’’ Het huidige ‘nave organ’ moet een plaats aan het eind van het koor.
Welke orgelbouwer de omvangrijke klus mag uitvoeren, wil Flood nog niet zeggen. Hij moet eerst nog met de kerkelijke instanties overleggen, verontschuldigt hij. Maar aan zijn ogen is te zien dat hij al wel een naam van een firma in gedachten heeft. Een Duitse bouwer komt niet in aanmerking, zegt hij desgevraagd. ,,Dit is de belangrijkste kerk van Groot-Brittannië. Dan kun je het niet maken om een buitenlandse firma te kiezen, vind ik.’’
De reisgenoten van Choir/Organ Tours of Friends in Music bezochten verder de Angelicaanse kathedralen van Rochester, Portsmouth, Salisbury en Winchester en de rooms-katholieke kathedraal van Arundel. Ook een aantal kerken en colleges stonden op het programma. Ze woonden evensongs bij, luisterden naar orgeldemonstraties en mochten op een de meeste kathedraalorgels zelf spelen. Het schip van de kathedraal van Portsmouth is pas enkele in 1991 gebouwd in oude stijl en daarna voorzien van een ‘nave organ’ dat bespeelbaar is vanaf de speeltafel van het grote orgel in het koor. Luid geïntoneerde nave organs zijn trouwens een bekend verschijnsel in Engeland. Winchester Cathedral heeft er ook één.
Een van de hoogtepunten van de reis was een bezoek aan het Finchcocks Living Museum of Music vlakbij het dorpje Goudhurst. In een oud landhuis heeft pianist Richard Burnett 124 klavierinstrumenten verzameld. Er staan pianofortes, klavecimbels, clavichorden, harmoniums, drie kleine orgels en andere toetsinstrumenten met de wonderlijkste namen opgesteld. De inmiddels hoogbejaarde Burnett zorgt met gespeelde onhandigheid voor een uur muzikaal topvermaak, waarbij hij een aantal van zijn instrumenten demonstreert én demonteert.
Choir/Organ Tours is jaren geleden begonnen met reisleider Jan Valkestijn, de dirigent van de rooms-katholieke St. Bavokathedraal in Haarlem. Voordat Carel Weijers de organisatie overnam, was organist en musicoloog Gert Oost enige jaren reisleider. Als muzikaal brein gaat Aart de Kort mee, de organist van de Laurentius en Elisabethkathedraal in Rotterdam. [PETER SNEEP]
Meer informatie
www.choirorgantours.nl
Bron orgelgegevens
Toby Huitson, The organs of Canterbury Cathedral;
uitgave: Cathedral Enterprises Ltd, 2001
Foto: Het orgel van Winchester Cathedral heeft ook een nave organ, uiterst links op de foto.
© 2007 www.orgelnieuws.nl
© 2007 fotografie Peter Sneep
