De gemeente Groningen heeft vorig jaar in haar nieuwe cultuurnota In het oog, in het hart (2005-2008) aangekondigd meer aandacht te willen besteden aan de orgels in de stad Groningen. In dat kader wordt dit voorjaar het concertorgel in de Grote Zaal van De Oosterpoort gerestaureerd en uitgebreid. Bij de bouw van de Oosterpoort begin jaren 70 bleek er aanvankelijk te weinig geld voor de bouw van een orgel, maar het is uiteindelijk toch nog door een aantal muziekliefhebbers, verenigd in de Stichting Orgelfonds De Oosterpoort, letterlijk met dubbeltjes en kwartjes bijeen gebracht. Dit orgel staat sinds 1980 in de Grote Zaal van De Oosterpoort en is thans eigendom van de gemeente Groningen.
advertentie
Het orgel is destijds gebouwd door de firma Leeflang en wordt dit voorjaar gerestaureerd en uitgebreid door Flentrop Orgelbouw uit Zaandam. De uitbreiding is mede mogelijk dankzij een aanzienlijke bijdrage van het J.B. Scholtenfonds. De werkzaamheden zijn eerder dit jaar gestart op 13 februari en nemen ongeveer een half jaar in beslag. Cor Edskes, die destijds ook betrokken is geweest bij de bouw van het orgel, is als adviseur bij de restauratie en uitbreiding betrokken.
Het is de bedoeling dat het Oosterpoortorgel – het enige concertorgel in Noord-Nederland – de komende jaren weer regelmatig wordt gebruikt voor soloconcerten maar ook vooral in bijzondere combinaties. Instellingen als het Noord Nederlands Orkest en het Prins Claus Conservatorium zullen hierbij worden betrokken.
Op 30 september aanstaande wordt het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen met een feestelijke orgeldag in De Oosterpoort waaraan tal van Groninger koren, orkesten en de organisten Wim van Beek, Eeuwe Zijlstra en Pieter Pilon hun medewerking verlenen. Verder is er in het seizoen 2006/2007 in De Oosterpoort een orgelserie gepland met daarin onder meer een improvisatieconcert door Bert van den Brink en een concert met orgel en dans met Guy & Roni en organist Eeuwe Zijlstra.
Technische gegevens
Het concertorgel in de Grote Zaal van De Oosterpoort in Groningen is gebouwd in 1979 door Ernst Leeflang Orgelbouw te Apeldoorn. De kas bestaat uit de onderbouw met daarin het pedaalpijpwerk, de windvoorziening en de klaviatuur, en de iets bredere bovenbouw waarin de laden en het pijpwerk zijn opgesteld. In het linker gedeelte het pijpwerk van het Hoofdwerk opgesteld, direct achter de koperen frontpijpen. Rechts in de bovenkas staat het zwelwerk opgesteld.
Aan weerszijden van de klaviatuur is de onderkas ten behoeve van de uitspraak van het pedaalpijpwerk opengewerkt.
De kas is gemaakt uit eikenhout, het paneelwerk is uitgevoerd in eiken plaatmateriaal. Dit laatste vanwege de klimatologische omstandigheden van de zaal.
Rechts van de klaviatuur bevinden zich de registerknoppen. Door deze plaatsing kan de organist met één registrant volstaan. Registerknoppen en klaviermonturen zijn uitgevoerd in zebranohout. De toetsen zijn belegd met been, tegen toepassing van ivoor bestonden bij de bouw van het orgel ethische bezwaren. Het pedaalklavier is in eiken uitgevoerd. Boven het pedaalklavier bevindt zich de trede voor het bedienen van de zwelkast. De tractuur is geheel mechanisch.
Het plan voor herstel en uitbreiding van het orgel voorziet naast de restauratiewerkzaamheden in de volgende dispositiewijzigingen:
- de Hobo 8 en Trompet 8 worden van plaats verwisseld.
- de Octaaf 4 van het pedaal wordt vervangen door een nieuwe Fagot 16.
- er wordt een nieuwe Cornet IV discant aan het Hoofdwerk toegevoegd
Na de werkzaamheden van Flentrop Orgelbouw zullen er ongeveer 2500 manuren aan dit instrument zijn besteed, waarvan circa 600 uur aan de intonatie. De dispositie van het orgel is dan als volgt:
Hoofdwerk
Prestant 8
Bourdon 16
Roerfluit 8
Octaaf 4
Octaaf 2
Mixtuur 1 1/3 IV-V
Cornet IV disc.
Trompet 8
Zwelwerk
Bourdon 8
Trechtergamba 8 (C-H in combinatie met Bourdon)
Zweving 8 (vanaf c°)
Prestant 4
Roergedekt 4
Nasard 2 2/3
Woudfluit 2
Terts 1 3/5
Plein jeu 2 IV-V
Bombarde 16
Hobo 8
Clairon 4
Pedaal
Subbas 16
Fluitbas 8
Fagot 16
Werktuiglijke registers
Koppel Hoofdwerk + Zwelwerk
Koppel Hoofdwerk + Pedaal
Koppel Zwelwerk + Pedaal
Tremulant Zwelwerk
Tongwerken Zwelwerk in Pedaal
Tongwerken Zwelwerk
Trede Zwelkast
Bron: Gemeente Groningen
