Op dinsdag 10 december wordt het Valckx & Van Kouteren-orgel in de Hervormde Kerk van Oud-Alblas opnieuw in gebruik genomen. Het orgel werd onlangs gerestaureerd en uitgebreid door de firma Pels & Van Leeuwen.
advertentie
Op 23 april 1924 werd het instrument in gebruik genomen, als eerste orgel in deze kerk. Het is het derde instrument uit ’Valckx & Van Kouteren & Co’s Electrische Kerk- en Concertorgelfabriek’. Deze firma werd in 1923 in Rotterdam opgericht door twee oud-medewerkers van de firma Standaart, Peter Gerardus Valckx en Jan van Kouteren. Het orgel van Oud-Alblas kreeg twaalf registers op pneumatische kegelladen. Het instrument werd door Valckx & Van Kouteren voorzien van een klassieke façade, het inwendige werd door een plaatselijke timmerman ’omtimmerd’; de orgelkas bleef open aan de bovenzijde en werd overspannen met gaas.
Het pijpwerk van zowel Hoofdwerk als Positief staat piramidaal opgesteld; het Positif in zwelkast met grenen, mechanische bediende jaloezieën. De windvoorziening bestaat uit een in 1937 geplaatste windmotor, een grote dubbelvouws magazijnbalg en een regulateur voor Positif en Pedaal. De trapinstallatie uit 1924 bleef bewaard.
In 1970 werd het orgel door Pels & Van Leeuwen schoongemaakt en hersteld. De Celeste 8’ werd bij die gelegenheid vervangen door een gebruikte Fluit 2’. Het registerplaatje bleef echter ongewijzigd.
In de jaren 90 ging de toestand van het orgel achteruit, mede door de invloed van de kerkverwarming. Vanaf 2001 werden er stappen ondernomen om het orgel te restaureren, waarbij Dirk Bakker als adviseur werd betrokken. In 2002 werd een restauratieplan opgesteld waarna het orgel in 2003 door de (toenmalige) Rijksdienst voor de Monumentenzorg de monumentenstatus verkreeg. Voor de uitvoering van het plan werd bij twee orgelmakers een offerte opgevraagd, waarbij die van Pels & Van Leeuwen als meest gunstig werd beoordeeld.
De feitelijke restauratie kwam echter op de lange baan terecht, maar een inmiddels noodzakelijk geworden restauratie- en onderhoudsaanpak van het kerkgebouw maakte het mogelijk het orgel in het totaalplan op te nemen. In 2013 gingen de werkzaamheden door Pels & Van Leeuwen van start. Naast herstel van de oorspronkelijk dispositie werd ook besloten de bestaande Fluit 2’ te handhaven en het orgel uit te breiden met een Cornet IV discant. Het pijpwerk hiervoor kwam beschikbaar bij de demontage van het Van den Bijlaard-orgel (1927) in de O.L.V. Visitatiekerk te Velp. De makelij van de Velper Celeste en Cornet komt geheel overeen met dat van Oud-Alblas. De Celeste werd geplaatst in het nog originele rooster uit 1924. Het groot octaaf van de Woudfluit 2’ werd op een oudere kegellade van elders geplaatst, de rest op een nieuwe (grenen) lade. Voor de Cornet werden twee nieuwe grenen kegelladen, direct achter de spitse fronttorens, gemaakt.
De windvoorziening werd gerestaureerd, waarbij de trapinstallatie weer in functie werd gebracht en een nieuwe windmotor werd geplaatst. De pneumatische functies in de speeltafel en de laden werden hersteld, membranen vervangen. De klaviatuur kreeg nieuw toetsbeleg; voor de dispostieuitbreiding werden twee nieuwe registerknoppen in stijl bijgemaakt.
Het orgel wordt dinsdagavond 10 december tijdens een gemeenteavond in gebruik genomen. De avond begint om 19.45 uur. De kerk is open vanaf 19.30 uur. De plaatselijke organisten zullen het orgel bespelen. Orgelmaker en orgeladviseur zullen een toelichting geven bij de restauratie. Aansluitend wordt om 21.00 een informatieve bijeenkomst over kerkgebouw en orgel gehouden in verenigingsgebouw Beréa.
Dispositie
Hoofdwerk C-g3
Bourdon 16 – C-h0 i.c.m. Subbas 16, rest metaal gedekt
Prestant 8 – C-h0 zink, front; rest metaal op lade
Roerfluit 8 – C-H vuren; rest metaal
Oktaaf 4
Mixtuur IV – in werkelijkheid II-IV
Cornet IV – 1927, toegevoegd 2013 opnieuw kegelladen
Trompet 8 – stevels zink, koppen metaal; bekers C-H zink, rest metaal; f#1-g3 dubbele bekerlengte; C-f beleerd; Duitse makelij
Positif of Zwelwerk C-g3
Holpijp 8 – C-H vuren, rest metaal
Gamba 8 – C-H zink, rest metaal; C-H met rolbaarden, c0-ei met freins
Celeste 8 – 1927; af. c0; c0-e1 met freins
Fluit dolce 4 – C-f#2 gedekt, rest conisch
Woudfluit 2 – 1970 toegevoegd; pijpwerk ca, 1935
Pedaal C-f1
Subbas 16 – C-d1 vuren
Openbas 8 – zink
Werktuiglijke registers
Trimulant
Sub.Okt. Kopp.
Sup.Okt.Kopp.M.
Okt. Kopp. M.-Pos.
Koppeling Ped:Pos
Okt.Koppeling Ped
Ped.Man Koppeling
Vaste combinaties: P, MF, F, T, O
Zweltrede Positif
Samenstelling vulstemmenn
Mixtuur IV (II-IV)
C: 2 – 1 1/3
c0: 2 2/3 – 2 – 1 1/3
c1: 4 – 2 2/3 – 2
c2: 5 1/3 – 4 – 2 2/3
c3: 8 – 5 1/3 – 4 – 2 2/3
Cornet IV
c1 4 – 2 2/3 – 2 – 1 3/5
Winddruk: 75 mm waterkolom
Toonhoogte: a = 437 Hz bij 17º C.
Stemming: evenredig zwevend
Gegevens met dank aan Dirk Bakker
