Zaterdag 21 april wordt het Van Straten-orgel in het Orgelpark te Amsterdam in gebruik genomen. Het orgel is een replica van het instrument dat Peter Gerritsz in 1479 bouwde voor de Nicolaikerk in Utrecht. Het door Orgelmakerij Reil gebouwde orgel is vernoemd naar Rudi van Straten, senior orgelspecialist bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).
advertentie
Het Orgelpark noemt het orgel naar Van Straten omdat ‘hij zich (…) sterk heeft gemaakt voor een serieuze studie naar het Gerritsz-orgel van 1479 en het maken van een studiekopie daarvan’. Het laat-Middeleeuwse Gerritsz-orgel is het oudste nog bewaarde van Nederland. Orgelkas en binnenwerk van het Gerritsz-orgel leven sinds 1885 een gescheiden leven. De kas kwam via het Rijksmuseum na de Tweede Wereldoorlog terecht in de Koorkerk in Middelburg, het binnenwerk werd opgeslagen. Er zijn plannen om de historische kas en binnenwerk te herenigen in de Nicolaïkerk te Utrecht. Het binnenwerk is in beheer bij de RCE, waar het in een aantal jaren geleden al in onderzoeksopstelling te zien was. Begin dit jaar verleende de Gemeente Middelburg een vergunning voor het verwijderen van het gotische orgelmeubel uit de Koorkerk, waar het in bruikleen staat opgesteld.
Vooruitlopend op mogelijke reconstructie van het historische orgel gaf Stichting tet Orgelpark aan Orgelmakerij Reil de opdracht om een replica van het orgel te vervaardigen op basis de nog aanwezige onderdelen zoals pijpwerk en windladen. Bij de totstandkoming van deze ‘studiekopie’ was ook de RCE betrokken waarvan met name orgelspecialist Wim Diepenhorst veel onderzoekswerk heeft verricht. De RCE wil de resultaten van dit onderzoek en de bouw van het nieuwe orgel gebruiken bij de besluitvorming over de toekomst van het Gerritsz-orgel.
Voor de studiekopie waren de opzet van 1479 en het nog aanwezige materiaal uit die tijd het uitgangspunt: alleen de hoofdkas met Hoofdwerk (als blokwerk), Bovenwerk en Pedaal. Van het in de zestiende eeuw toegevoegde rugwerk werd geen replica gemaakt. De orgelkas werd in eenvoudiger vorm uitgevoerd, zonder de gotische ornamentiek. Na voltooiing van het orgel in de werkplaats van Reil heeft het orgel nog enige tijd opgesteld gestaan in de Nicolaikerk in Utrecht.
Op zaterdagmiddag 21 april om 15.00 uur wordt het Van Straten-orgel officieel gepresenteerd door RCE-orgelspecialist Wim Diepenhorst. Musicoloog Hugo Bakker zal een beeld schetsen van de Utrechtse muziekcultuur rond 1479. De toegang voor deze presentatie is gratis.
’s Avonds vindt het ingebruiknameconcert plaats. Medewerking verlenen Wim Diepenhorst (orgel), Matthias Havinga (orgel), Hester Groenleer (fluit) ), Wouter Snoei (elektronica), Fritz Heller (zink) en het koor Schola Gregoriana. Er zal niet alleen Middeleeuwse muziek klinken, maar ook twee nieuwe composities die in opdracht van het Orgelpark zijn geschreven: Span van Gijsbrecht Royé, voor orgel en blokfluit, en Organism van Wouter Snoei, voor orgel en elektronica. Het avondconcert begint om 20.15 uur. De toegangsprijs bedraagt € 15. (65+/student/Stadspas/CJP: € 9).
Dispositie
Hoofdwerk – Contra H, C, D-f2
Principaal VII-XVIII
Bovenwerk – F-f2
Doof II-III – F-e0 transmissie Hoofdwerk
Cimbel III – af f0
Positie IV-VIII – af H
Pedaal – F, G, A-f0
Bourdonnen
Toonhoogte: a1 = 388 Hz
Stemming: middentoon
© 2012 www.orgelnieuws.nl
© 2012 fotografie Sonja Duimel
