Peter van Dijk viert dit jaar zijn veertigjarig jubileum als professioneel organist. Op zaterdag 24 juni wordt dat feestelijk omlijst met een ‘Back tot Bach’-concert in de de Tuindorpkerk te Utrecht. Dan presenteert hij een reconstructiepoging van de originele versies van Toccata en Fuga in d, en de ‘Acht kleine Praeludien und Fugen’.
advertentie
In 2017 is het veertig jaar geleden dat Peter van Dijk (Groningen, 1952) als organist afstudeerde aan het Utrechts Conservatorium. Behalve orgel studeerde hij ook klavecimbel, kerkmuziek en muziekwetenschap in Utrecht en Amsterdam. Sinds 1970 woont en werkt hij in of vanuit de stad Utrecht. Daar was hij van 1971 tot 2013 (cantor-)organist van achtereenvolgens de Willem de Zwijgerkerk en de Tuindorpkerk. Momenteel is hij behalve organist ook (gecertificeerd) orgeladviseur, masterclass-docent, voordrachthouder, muziekregisseur, jurylid bij concoursen en publicist.
Back to Bach?
Van de Toccata en Fuga in d (BWV 565) en de Acht kleine Praeludien und Fugen (BWV 553-560) bestaan over de authenticiteit van deze Bach-werken. Bij Peter van Dijk rees de vraag of de oudste bewaard gebleven afschriften hiervan wel exacte kopieën van originele Bach-manuscripten zijn. Kan de Toccata en Fuga in d niet door de kopiist zijn ‘opgeleukt’ met Sturm-und-Drang-toevoegingen? En heeft wellicht een Midden-Duits orgeldocent in de tweede helft van de achttiende eeuw de acht kleintjes omgewerkt tot etudes met een pedaalpartij? In de afgelopen jaren heeft Peter dit idee uitgewerkt tot een reconstructie-poging van de originele versies, onder het motto ‘Back to Bach?’.
Twijfels bij Bachs bekendste orgelwerken
De Toccata en Fuga in d (BWV 565) van Johann Sebastian Bach is het beroemdste orgelwerk aller tijden. In de afgelopen eeuw hebben echter diverse experts hun twijfels geuit over Bachs auteurschap. Anderen veronderstellen dat het stuk wèl van Bach is, maar oorspronkelijk niet voor orgel werd geschreven. Die twijfels en veronderstellingen worden gevoed door het feit dat het originele componisten-manuscript verloren is gegaan. Het oudste bewaard gebleven afschrift dateert van na Bachs dood (in 1750) en toont in diverse opzichten een voor diens werk ongebruikelijk beeld.
Iets dergelijks geldt voor de bekende Acht kleine Praeludien und Fugen (BWV 553-560). Aan Bachs auteurschap wordt thans zelfs vrij algemeen getwijfeld. Ook hier dateert het oudste bewaard gebleven handschrift van na Bachs overlijden. De belangrijkste reden voor het vraagteken achter Bachs naam zijn de vele – in hedendaagse ogen – ‘fouten’ tegen 18e eeuwse compositietechnieken.
Los van alle twijfels: de Toccata en Fuga in d toont sterke verwantschap met toccata’s die wel met zekerheid als jeugdwerken van Bach zijn geïdentificeerd en de “acht kleintjes” lijken duidelijk op andere kleine klavier-praeludia van de grote meester.
Concert en presentatie
Op zaterdag 24 juni om 15.00 uur presenteert Peter van Dijk zijn Bach-reconstructies tijdens een concert dat tevens in het teken staat van zijn organistenjubileum. Hij doet dat rond het Ruprecht-orgel in de Tuindorpkerk. Medewerking verlenen Willeke Smits, David Jansen en Jaap Jan Steensma. De toegang tot dit evenement is gratis, wel wordt er gecollecteerd ter bestrijding van de onkosten. De kerk is gelegen op de hoek van de H.F. van Riellaan en de Prof. Suringarlaan.
