advertentie
Muzikale interpretatie **
Programmakeuze ***
Keuze van het instrument ***
Kwaliteit van de opname ****
Informatie in het boeklet ****
Grafische vormgeving **
Bepaald ambitieus is het project van organist Gerard Bal om met zijn negentiende-eeuwse Beekes-orgel van de Oude kerk te Naaldwijk 300 jaar koraalkunst op cd te zetten. De onderliggende wens was dat het geboden overzicht “mag leiden tot meer kennis van het Protestantse koraal als inspiratiebron voor talloze componisten door de loop der eeuwen”.
Gerard Bal opent met Psalm 100 uit het Susanne van Soldt-manuscript, gedateerd 1599, en gebruikt als registratie de Trompet 8’ van het Hoofdwerk, een goede keuze om deze oude muziek zeggingskracht te geven. Bepaald jammer is het lage tempo dat hij hierbij kiest. De muzikale spanningsbogen vallen uiteen. Ook Psalm 5 van Sweelinck en Psalm 15 van Anthonie van Noordt lijden merkbaar onder een trage, expressiearme voordracht. Pas bij het orgelkoraal “Jesu meine Freude” van Händel komt het schip op stoom. Fraai presenteert Bal de Cantus Firmus met de heldere Sexquialter III van het Hoofdwerk. Het daarop volgende orgelkoraal “Wir glauben allen an einen Gott” van Bach is organist èn orgel op het lijf geschreven. In een pittig tempo en met een frisse registratie laat Gerard Bal het orgel zowaar luidkeels zingen.
Bij het voorspel “God enkel licht” van Hoh. Gottl. Werner (1777-1822) slaat de traagheid weer toe. Al luisterend dacht ik: hoe lang moet dit nog duren. Maar Fugetta en Koraal “Behoed Uw kerk” van Joh. G. Bastiaans (1812-1875) zet de organist weer vol overtuiging neer. De volle, warme klank van het orgel komt hier goed tot zijn recht. Alleen jammer van die nogal ontstemde tongwerken. Ook muzikaal klinken daarop Engelse koraalvoorspelen van William Best en Samuel Wesley. Bij de vertolking van het koraal “Nun lob mein Seel den Herren” van Guilmant weet Gerard Bal het orgel zelfs Frans te laten klinken. Fraaie dynamische klankschakeringen ontlokt de organist met zijn registranten aan het orgelwerk “Pfingsten” van Reger. Maar ook hier gooit de ontstemming van sommige tongen roet in het eten.
Blijkbaar is het Canonisch voorspel van Jan Zwart over “God enkel licht” een verplicht nummer in de reeks “300 jaar Koraalkunst”. Traag ploegt Bal door het notenbeeld, met een te schrille registratie en een stoterige voordracht. Onbegrijpelijk. Het Trio over Psalm 116 van zijn eerste leermeester Jan J. van den Berg is wèl goed geregistreerd, maar klinkt door een mat tempo weer niet overtuigend. Gelukkig maakt het slotkoraal met bijbehorende variaties “De Heer zegt woorden van leven” van Adriaan Schuurman heel wat goed. De muzikale vonk slaat weer over, ondanks de ontstemde tongen.
Het Nederlandstalige leaflet van 18 bladzijden, geeft ruim voldoende informatie over orgel, organist en de gespeelde koraalbewerkingen. Erg zinvol is het vermelden van de gebruikte registraties. Dat benadrukt de intentie van deze productie om meer inzicht te geven in drie eeuwen koraalkunst. In die kwaliteit heeft de cd beslist waarde. Veel minder enthousiast ben ik over de muzikale voordracht van de concertgever, de Engelse buren zouden zeggen dat het een “mixed bag” is. Ook zou het niet verkeerd zijn om de tongenwerken van het orgel kort voor de opname te stemmen.
© 2006 www.orgelnieuws.nl
