In de Columnakerk te Groningen is vrijdag 9 september een orgel van Joshua Porritt uit 1890 in gebruik genomen. Het instrument werd gerestaureerd en geplaatst door F.R. Feenstra Orgelrestauratie te Grootegast. Het vervangt een orgel van Hendriksen en Reitsma uit 1978.
advertentie
Het orgel werd in 1890 door de relatief onbekende orgelmaker Joshua Porritt gebouwd voor de Church of the Martyrs in zijn vestigingsplaats Leicester. Het exacte bouwjaar kon pas bij de recente restauratie worden vastgesteld aan de hand van een papiertje in de windlade van het Swell met de tekst ‘…this job was built in the 1890th year of our Lord by J Porritt’
Uitgebreid
In 1914 werd het orgel verplaatst naar het zuidertransept van de kerk. Ook werd toen het pijpwerk van de Mixture en de Flute van het Swell geplaatst en kreeg het een trede voor de pedaalkoppel naar het Great Organ.
Het zal rond 1930 zijn geweest dat het orgel opnieuw werd uitgebreid, waarschijnlijk door Porritts zoon Walter. Op het Great werden een Gamba 8 en een Trumpet 8 toegevoegd. Het Pedal kreeg er een Violon 16 bij en – als transmissie – een Bourdon 8 en Violon 8. Verder werd een Tremulant op het Swell geplaatst en werd de zwelkast bedienbaar gemaakt met een balanstrede.
Overbodig
Toen het orgel door veranderende kerkmuzikale omstandigheden in de Leicesterse kerk overbodig raakte, werd het in 2012 opgekocht door F.R. Feenstra Orgelrestauratie te Grootegast. Op initiatief van organist Peter van der Zwaag werd het orgel aangekocht voor de gereformeerd vrijgemaakte Columnakerk in Groningen.
Restauratie
Feenstra voerde de restauratie van het orgel uit onder advies van Stef Tuinstra. Het orgel werd enigszins aangepast aan de Groninger situatie. De pneumatische pedaallade werd vervangen door nieuwe een (grotendeels) mechanische lade. Hierbij kon de dispositie worden uitgebreid met een Fagotto 16, Trumpet 8 en een zelfstandige Violoncello 8. De achtvoets transmissies van rond 1930 kwamen te vervallen.
Voor de Trumpet 8 werd gebruik gemaakt van het gelijknamig register, afkomstig van het Great. Bij de restauratie van de Great-lade werd duidelijk dat Porritt deze Trumpet rond 1930 plaatste op de sleep waar zijn vader bij de bouw een Clarionet 8 had voor zien. Besloten werd aan die bedoeling gevolg te geven met de plaatsing van een Clarionet uit de voorraad van Feenstra.
De Gamba die rond 1930 werd geplaatst werd vervangen door een nieuwe, drie sterke Mixture. Dit register werd gemaakt naar voorbeeld van de Mixture van het Nicholson-orgel (1882) in de Sint-Christophoruskerk te Schagen.
Ingebruikname
De ingebruikname van het orgel vond plaats op vrijdag 9 september. De orgelmakers zorgden voor de overdracht en een toelichting bij het orgel. Adviseur Stef Tuinstra gaf een klankdemonstratie. Peter van der Zwaag verzorgde een korte orgelbespeling met werk van Bach, Franck, Stanford en begeleiding van samenzang.
Speelmiddag
Op zaterdag 17 september is er van 14.00 tot 17.00 uur een open speelmiddag en kan het orgel worden bekeken en bespeeld.
Op zaterdag 1 oktober is het orgel weer te beluisteren tijdens een concert met werk van Max Reger. Het concert wordt gegeven door Peter van der Zwaag en sopraan Alina Rozeboom.
Dispositie
Tenzij anders vermeld is het pijpwerk van 1890 en van spotted metal, het houten pijpwerk van grenen en mahonie.
Great Organ C-g3
Open Diapason 8 ft – C-d# front
Dulciana 8 ft
Stop Diapason 8 ft – hout
Principal 4 ft
Wald Flute 4 ft – hout; af c overblazend
Twelfth 2 2/3 ft
Fifteenth 2 ft
Mixture 3 rks – 2016; vervaardigd door Jacques Stinkens Orgelpijpenmakers
Clarionet 8 ft – 2016; pijpwerk 2e helft 19e eeuw; uit voorraad orgelmaker
Swell Organ C-g3
Lieblich Bourdon 16 ft – hout; C-G buiten zwelkast
Open Diapason 8 ft – C-H gedekt
Viol d’Amour 8 ft – C-H in combinatie met Lieblich Gedact
Voix Celestes 8 ft – af c
Lieblich Gedact 8 ft
Principal 4 ft
Flute 4 ft – 1904; hout
Mixture 3 rks – 1904
Horn 8 ft
Oboe 8 ft
Pedal Organ C-f1
Violone 16 ft – circa 1930; zink
Bourdon 16 ft – hout
Violoncello 8 ft – 2016; uit voorraad orgelmaker
Fagotto 16 ft – 2016; pijpwerk circa 1930; zink/orgelmetaal; uit voorraad orgelmaker
Trumpet 8 ft – 2016; pijpwerk circa 1930; zink/orgelmetaal; voormalige Trumpet Great
Werktuiglijke registers
Couplers:
– Swell to Great
– Octave Swell to Great
– Great to Pedals
– Swell to Pedals
Balanced swell pedal
3 combination pistons to Great Organ – mechanisch
3 combination pistons to Swell Organ – mechanisch
Piston Great t Pedal – mechanisch
Tremulant Swell – circa 1930
Samenstelling vulstemmen
Great Mixture 3 rks
C : 1 – 2/3 – 1/2
c0 : 1 1/3 -1 – 2/3
c1 : 2 – 1 1/3 – 1
g#2 : 4 – 2 2/3 – 2
Swell Mixture 3 rks
C : 1 3/5 – 1 1/3 – 1
c0 : 2 – 1 3/5 – 1 1/3
c#1 : 4 – 2 2/3 – 2
g#2 : 8 – 5 1/3 – 4
Toonhoogte: a1 = 450Hz bij 20 graden Celsius
Stemming: vrijwel gelijkzwevend
Winddruk: 78,2 mm wk
Bron: programmaboekje ingebruikneming Porritt-orgel (Peter van der Zwaag)
