Presentatie en Open Dag hersteld Hardorff-orgel Menaldum

Onlangs werd het groot onderhoud aan het Hardorff-orgel uit 1861 in de Protestantse Kerk te Menaldum (Menaam) afgerond. Op vrijdag 6 september zal het worden gepresenteerd, gevolgd door een Open Open Ogeldag op zaterdag 7 september.

De werkzaamheden werden in uitgevoerd twee etappes, conform een in 2022 verleende opdracht aan Orgelmakerij Bakker & Timmenga uit Leeuwarden. In 2023 vernieuwde deze firma de belering van de beide magazijnbalgen. Na de overname door Orgelmakerij Reil uit Heerde werden onder hun vlag voortgezet, waarbij de klaviatuur, de mechanieken en het pijpwerk werden hersteld. 

Het schilderwerk werd piëteitsvol en vakkundig ‘ontstoord’ en ‘opgefrist’ door restauratieschilder Klaes Posthuma uit Akkrum. Peter van Dijk trad op als adviseur, bijgestaan door Wietse Ouwejan, in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in de persoon van Wim Diepenhorst.

Historie

Het door Hardorff gebouwde orgel werd in 1861 in gebruik genomen orgel is met 29 registers op Hoofdwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal zijn opus magnum. Bovendien is het het grootste negentiende-eeuwse Friese dorpsorgel. Hardorff volgde – met enkele variaties – een niet gerealiseerd frontontwerp van het huis Van Dam.

In 1929 onderging het instrument een restauratie en wijziging door Bakker & Timmenga. Hierbij werd op het Hoofdwerk de doorslaande Fagot 16’ vervangen door een Cello 8’ en werd de Trompet 8’ vernieuwd. Op het Bovenwerk werd de Quintfluit 3’ vervangen door een Voix Céleste 8’, en werd een nieuwe, opslaande Clarinette 8’ geplaatst. Het open pijpwerk werd een of twee plaatsen opgeschoven om expressions aan te kunnen brengen. Daarbij werd ook de klankgeving herzien. Het Bovenwerk werd in een zwelkast geplaatst. 

In 1989 voerde Bakker & Timmenga een deelrestauratie uit, gericht op de windladen en het herstel van de windvoorziening, gebaseerd op een goed gedocumenteerd rapport uit 1981 van Willem Hülsmann. Hülsmann trad aanvankelijk ook op als adviseur bij de werkzaamheden, maar na zijn overlijden in 1989 werd deze taal overgenomen door Aart van Beek.

Voorafgaand aan de recent voltooide werkzaamheden is zorgvuldig gewikt en gewogen over de uitgangspunten ervan. Omdat er geen authentieke voorbeelden van de Hardorff-tongwerken Fagot 16’ en Clarinette 8’ bewaard zijn gebleven, en het werk uit 1929 van zeer goede kwaliteit is, werd unaniem besloten om de toestand van 1929 te handhaven.

Presentatie en Open Dag

Op vrijdag 6 september om 19.30 wordt het herstelde orgel in klank en toelichting gepresenteerd door Wim Diepenhorst, Peter van Dijk, Wietse Ouwejan en Hans Reil.

Op zaterdag 7 september is er van 11.00 tot 17.00 uur een Open Orgeldag. Iedereen die het orgel wil bespelen is van harte welkom. Voor belangstellende toehoorders zijn er orgeldemonstraties en korte exposés over het kerkgebouw, het orgel (inclusief een kleine fototentoonstelling) en de orgelmaker Willem Hardorff (1815-1899).

Dispositie

Werktuiglijke registers
Manuaalkoppel
Koppel Pedaal-Hoofdwerk
Tremulant Bovenwerk