Vrijdag 28 september wordt het orgel van de Protestantse Kerk te Koekange in gebruik genomen. Orgelmaker Rini Wimmenhove plaatste het binnenwerk van het orgel van J. Proper (1895) uit de Gereformeerde Kerk te Arum onlangs in de Proper-kas uit 1911 in de kerk van Koekange.
advertentie
In 1911 bouwde orgelmaker Jan Proper uit Kampen een nieuw orgel voor de (toen) hervormde kerk te Koekange. Het orgel met pneumatische kegellade telde vier stemmen op een klavier en had een aangehangen pedaal. De dispositie luidde:
Manuaal
Prestant 8 B/D
Gedekt 8 B/D
Octaaf 4 B/D
Fluit 4 B/D
Pedaal
Aangehangen
Werktuiglijke registers
Superoctaafkoppel
Suboctaafkoppel
Vaste combinaties: P, F, FF, oplosser
In de jaren zeventig raakt het orgel in verval, mede als gevolg van het toegepaste verwarmingssysteem. Het orgel werd buitengebruikgesteld, waarna er alleen nog werd gezongen bij een elektronisch orgel.
Vervangen
In 1980 werd het binnenwerk van Proper vervangen. Twee gemeenteleden, de heren Adolf en Nutma, wisten een windlade en pijpwerk afkomstig uit Hardinxveld-Giessendam te verwerven. Zij plaatsten het orgel met pneumatische tractuur in 1983 in de Proper-kas. Na uitbreidingen telde het instrument acht stemmen:
Manuaal
Prestant 8
Gedekt 8
Octaaf 4
Quint 2 2/3 discant
Gemshoorn 2
Quint 1 1/3
Hobo 8 discant
Pedaal
Subbas 16
Sanders
Het ‘Hardinxveldse’ orgel deed dienst tot 2000. In dat jaar plaatste hetzelfde tweetal een ander binnenwerk, in 1939 door J.C. Sanders & Zn. te Utrecht gebouwd in de orgelkas van Kam & Van der Meulen (1844) in de Oud-Katholieke Kerk te Dordrecht. Het Kam & Van der Meulen-binnenwerk werd – na een tussenstop in de Hervormde Kerk van Gieterveen – in 1989 weer verenigd met de Dordtse orgelkas, waarna het Sanders-orgel uiteindelijk in Koekange terechtkwam. Het orgel beschikte over twee manualen en pedaal met dertien stemmen:
Manuaal I
Prestant 8
Zachte fluit 8
Fluit Octaviante 4
Holquint 3
Woudfluit 2
Echotrompet 8
Manuaal II
Holpijp 8
Quintadeen 8
Gamba 8
Vox Céleste 8
Roerfluit 4
Pedaal
Subbas 16
Bourdon 8
Werktuiglijke registers
Koppel Pedaal + I
Pedaal + II
Manuaal I + II
Superkoppel I
Superkoppel II
Tremulant I
Tremulant II
Tutti
In Koekange begon dit elektro-pneumatische instrument in de afgelopen jaren ernstige tekenen van slijtage te vertonen, die zich onder meer openbaarden in de windvoorziening. Na advies te hebben ingewonnen bij de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN werd dit beeld bevestigd in een quick-scan van de algehele conditie van het orgel.
Arum
Orgelmaker Rini Wimmenhove te Hoogeveen bracht de kerkrentmeesters op het spoor van het Proper-orgel in de Gereformeerde Kerk te Arum. Deze kerk was in 2012 gesloten; het orgel werd door Wimmenhove aangekocht.
Dit Proper-orgel uit 1894/1895 was door A.S.J. Dekker te Goes in 1911 overgeplaatst van het oude naar het nieuwe kerkgebouw in Arum. In 1935 werd het instrument door de firma Vaas & Bron uitgebreid met een Cornet en een vrij pedaal. In het voorjaar van 2015 werd het orgel door Wimmenhove gedemonteerd en opgeslagen.
Besloten werd het mechanische binnenwerk van het orgel uit Arum te plaatsen in de Proper-kas van Koekange, zodat het ensemble van het interieur van de monumentale kerk in stand zou blijven. De Proper-kas van Arum ligt nu opgeslagen in afwachting van verkoop.
Restauratie
In oktober 2017 is orgelmaker Wimmenhove van start gegaan met de restauratie van het binnenwerk. Daarbij werd de windlade geheel gerestaureerd. Ook de balg werd hersteld en de schepbalgen weer in functie gebracht zodat het orgel ook met de hand is te bedienen. De oorspronkelijk pedaalomvang van C-g0 werd met zeven tonen uitgebreid tot d1. Het orgel werd voorzien van een zelfstandig pedaal door hergebruik van het pijpwerk van de Subbas 16 uit het vorige orgel.
Voor de plaatsing van de mechanische klaviatuur werden de panelen boven het klavier ingekort zodat de lessenaar (naar voorbeeld van Arum) geplaatst kon worden. Die nieuwe kasdelen zijn weer voorzien van een lichte eikenimitatie in aansluiting op de rest van het orgelmeubel. De registertrekkers bevinden zich in de kasregel boven de lessenaar. De originele tremulant (pneumatisch) werd teruggeplaatst.
Van de Prestant 8 werd het frontpijpwerk (C-e1, Proper , 1911) en het binnenpijpwerk uit het vorige orgel overgenomen. Het overige pijpwerk werd geheel overgenomen van het instrument uit Arum.
Ingebruikname
Op vrijdag 28 september vindt de ingebruikname van het Proper-orgel plaats. Hieraan wordt medewerking verleend door enkele organisten uit de plaatselijke gemeente en gastorganist Bert Gelderman uit Zalk. Hij zal een klankdemonstratie van het het orgel verzorgen en de avond afsluiten met een concert. De ingebruikname begint om 19.30 uur, de kerk is open vanaf 19.00 uur. Na afloop wordt een hapje en drankje aangeboden in De Venehof, Kerklaan 18 te Koekange.
Dispositie
Manuaal C-f3
Violon 16 discant
Prestant 8
Viola di Gamba 8
Holpijp 8
Octaaf 4
Fluit 4
Octaaf 2
Cornet III discant
Trompet 8 bas/discant – gereserveerd
Pedaal C-d1
Subbas 16
Werktuiglijke registers
Koppel Pedaal – Manuaal
Tremulant
