Welke plaats neemt een orgel in een historisch kerkgebouw en kerkinterieur in? Een onlangs verschenen publicatie van Museum Catharijneconvent en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) stelt die relatie aan de orde in een publicatiereeks over bedreigde religieuze interieurs.
advertentie
In een tijd waarin steeds meer kerken en klooster hun oorspronkelijk functie verliezen, raken de soms eeuwenoude interieurs bedreigd. Bij het behoud voor de toekomst worden eigenaars van kerken, overheden en erfgoedprofessionals voor keuzes gesteld bij herinrichting en herbestemming.
Voor hen en andere belangstellende brachten Museum Catharijneconvent en de RCE acht publicaties uit die inzicht geven in de waarde van verschillende interieurtypen. Zo werd er geschreven over kerken van de Bossche School, kloosterkapellen, protestantse kerken, kunstwerkplaatsen van de neogotiek en waterstaatskerken, schuilkerken, kerkgebouwen van na 1965 en historische gedenktekens in kerken.
Samenhang
In de achtste publicatie in de ze reeks belicht RCE-specialist klinkend erfgoed Wim Diepenhorst de samenhang van het orgel met het kerkinterieur. Daar was in de periode 1950-2020 ‘te weinig aandacht voor’, schrijft hij. ‘Bovendien werd er onvoldoende archief- en kleurhistorisch onderzoek verricht. Het gevolg was dat orgelrestauraties min of meer op zichzelf stonden en gericht waren op het instrument, los van wat er met de rest van het kerkinterieur was gebeurd of te gebeuren stond.’ Historisch gezien is dat volgens hem onjuist.
In de brochure geeft Diepenhorst een korte geschiedenis van de Nederlandse orgelbouw tot en met de twintigste eeuw. De relatie van het orgel met het gebouw en zijn interieur staat daarbij centraal. Juist voor een tijd waarin kerken worden herbestemd en heringericht benoemt hij ook het belang van het orgel in de samenhang met het gebouw en het interieur. Daarbij worden ook onderwerpen als akoestiek en de kleurige afwerking van het orgelmeubel aangestipt.
Representatief
De publicatie geeft een overzichtskaart van 34 orgels die representatief zijn vanuit hun samenhang met de kerk en het kerkinterieur in kunst- en cultuurhistorisch perspectief. Daaronder worden orgels geschaard in onder meer de Hervormde Kerk te Harkstede, de Pieterskerk te Breukelen, de Laurentiuskerk in Raerd, de Oude Kerk in Zeist en de Sint-Nicolaaskerk te Jutphaas, maar ook twintigste-eeuwse voorbeelden als in de Arminiuskerk in Rotterdam, de H. Lambertuskerk in Horst en de Grote Kerk in Wageningen. Tien van deze orgels komen in de brochure uitgebreid aan bod, geïllustreerd met foto’s van kerk, orgel en interieur.
Alle publicaties over bedreigde religieuze interieurs staan op de website van het Catharijneconvent. De orgelbrochure is hier direct te downloaden.
