Een enorme octopus prijkt op de voorkant van deze niet-alledaagse cd. Het beest met de acht poten symboliseert het duo Bart Jacobs en Reitze Smits die met vier armen en vier benen het orgel in de Brusselse Sint Michiels- en Sinte Goedelekathedraal bespelen. ‘422play’ hebben ze zich genoemd, naar de aanduiding in oude Engelse manuscripten dat een stuk for two to play is.
advertentie
Reitze Smits en Bart Jacobs behoeven geen aanbeveling. Beiden hebben een bloeiende carrière als concertgever en docent. Beiden leveren bijvoorbeeld ook boeiende bijdragen aan het project van de Nederlandse Bachvereniging All of Bach hebben elk ook heel wat mooie cd’s opgenomen. Sinds een paar jaar vormen ze daarnaast een duo om zo – aldus de website – ‘de nieuwe mogelijkheden’ te verkennen die je als octopus hebt.
Aantrekkelijk programma
Dit jaar hebben Jacobs en Smits hun eerste cd opgenomen. Zoals in de beste traditie van vierhandig spel staan er een aantal orkesttranscripties op, maar ook twee nieuwe composities van Reitze Smits zelf. Met elkaar is het een aantrekkelijk programma: een aantal stukken uit de Duitse romantiek (Mendelssohn en Bruckner), twee Franse impressionisten (Debussy en Ravel) en een eigentijdse Nederlander.
Smits en Jacobs maken helemaal waar wat je van deze topspelers zou mogen verwachten. Het spel is prachtig. Af en toe is het spetterend accuraat, maar op andere moment ook heel poëtisch, zoals in de Tovertuin van Ravel. En het is nooit saai. Altijd ademt de muziek. Daarbij laat 422play het orgel in al zijn facetten horen door uitgekiende registraties en klavierwisselingen.
Ook de opname is wat mij betreft zeer geslaagd. Het orgel is mooi ruimtelijk opgenomen. Je hoort de verschillende werken van het orgel daadwerkelijk van verschillende afstand komen. Zeker als je ziet wat een architectonisch kunstwerk het instrument is, voegt dat nog aan de muziekbeleving toe. Een minpuntje is het karig uitgevoerde cd-boekje met nauwelijks drie pagina’s tekst.
Strakke Grenzing
Het orgel in de kathedraal is gebouwd door Gerhard Grenzing en ziet er adembenemend uit. Het is een zwaluwnest-orgel, maar dan wel in megavorm: vier grote werken en twee zelfstandige pedaaltorens. Het rugwerk is een ‘onderwerk’ geworden, je zit er als speler letterlijk boven. De gehele speelmechaniek – ook van het pedaal – is mechanisch. In zijn strakke rijzige gestalte past het orgel prachtig in de gotische kathedraal.
Zo strak als het orgel eruit ziet, zo klinkt het ook. Op de website van Grenzing is een interessante beschrijving te lezen, niet alleen van de constructie maar ook van de keuzes die bij de intonatie zijn gemaakt. De pijpen spreken ‘cleanly and clearly’. Je kunt er muziek uit alle stijlperioden op spelen ‘zelfs romantische muziek’ (cursivering JMvL). En dat is wel juist uitgedrukt. Er zitten wel romantische registers op, maar het mengt niet echt met de strakke, bijna messcherpe prestanten en ook de fluiten missen naar mijn smaak wel wat karakter.
Het gespeelde programma is – in mijn oren – dan ook niet echt op het lijf van dit orgel geschreven. Vooral bij Debussy en Mendelssohn had ik daar wat last van. Daar staat tegenover dat de beide stukken van Reitze Smits juist wel heel overtuigend klinken. Ze zijn wat mij betreft het hoogtepunt van een geslaagde cd.
422play in Brussels Cathedral
Debussy: Fêtes (uit Nocturnes); Ravel: uit ‘Ma mère l’Oye’: Pavane de la Belle au bois dormant, Laideronnette – Impératrice des pagodes en Le jardin féerique; Smits: Cumuli, Discurso; Mendelssohn: Ouverture (uit A Midsummer Night’s Dream); Sinfonia X; Bruckner: Scherzo (uit Symfonie Nr. 9)
Reitze Smits en Bart Jacobs, Grenzing-orgel (64/lVP), Sint Michiels en Sinte-Goedelekathedraal, Brussel
Diamond Line – 150321, TT 69’24, opname 06/2021, booklet 12 p. NE/EN/FR, prijs € 16,95, diamondline.nl
