Van Noordt is in! Al jaren zijn we trots op ons Hollandse Tabulatuurboeck. Zeker nadat Jaap den Hertog enkele jaren geleden promoveerde op deze grootmeester uit de gouden eeuw staat zijn muziek weer intensief op de lessenaar. Vorig jaar heeft Gerard de Wit het oeuvre al aan de zilveren schijven toevertrouwd, nu volgt zijn collega en bijna buurman Chiel Jan van Hofwegen met een nieuwe integrale. En die mag er zijn!
advertentie
In zijn perspublicaties legt Van Hofwegen uit dat de opnamen al even op de plank lagen, maar dat hij eerst ruim baan aan De Wit heeft gegeven om zijn productie op de markt te brengen. Over collegialiteit gesproken! Omdat hij zelf de relatie met de productie van zijn collega legt is enige vergelijking hier ook wel gerechtvaardigd. Over het oeuvre van Van Noordt zelf schreef ik al bij de recensie van het klankdocument van De Wit, dat laat ik nu verder rusten.
Van Hofwegen heeft voor zijn opname de keuze laten vallen op het Duyschot-orgel van de Dorpskerk te Hendrik-Ido-Ambacht. Wat mij betreft een prima keuze. Het is een buitengewoon fraai instrument, voor 70% bestaand uit materiaal uit 1696 en voorbeeldig gereconstrueerd door Van Vulpen. Weliswaar is het daarmee jonger dan het Tabulatuurboeck, maar nog steeds een goede representant van de Hollandse orgelbouw uit de zeventiende eeuw. Helaas ontbreekt wel de bijbehorende middentoonstemming, die deze muziek extra glans zou hebben gegeven.
Chiel Jan van Hofwegen spant zich in om het orgel in alle facetten te laten horen, waarbij de registraties keurig zijn vermeld. Zowel muziek als orgel zijn niet gemaakt voor grote registraties. Hij weet dat en kiest er vervolgens voor om in de kleine registraties alle denkbare facetten van het instrument te laten horen, met enige regelmaat kiest hij er ook voor om driestemmige variaties uit te werken tot een volledig koraaltrio.
Van Hofwegen, die voor deze opname speciaal in de leer gegaan is bij Pieter Dirksen, speelt buitengewoon mooi. Waar De Wit, als leerling van Ton Koopman, nog weleens kan grossieren in extra versieringen, blijven die hier achterwege. Het spel van Van Hofwegen heeft iets van een Hollandse nuchterheid, zonder overigens ook maar ergens saai te worden.
Soms is hij ook verrassend overrompelend, zoals bijvoorbeeld bij het eerste vers van Psalm 2. En de mooie viervoetsfluit nodigt bij Psalm 116 extra uit om alle lijnen helder te accentueren, waardoor je echt gaat luisteren. Je merkt aan alles dat hij Van Noordts psalmen heeft doorleefd en mede vanuit de tekst de muziek tot leven brengt.
Er is voor gekozen om de volgorde van het Tabulatuurboeck aan te houden. Vanuit de psalmen bezien is dat de juiste keuze. Hofwegen legt dat vanuit theologisch perspectief ook zeer lezenswaardig uit. Waarbij in mijn optiek het aantal van 41 verzen en de volgorde vooral een goede hypothese is, er zijn geen echte bronnen om dit te staven. Zelf zou ik er wel voor gekozen hebben om de fantasieën daar tussen te programmeren. Ze alle vier achter elkaar spelend levert enige luistermoeheid op, met het risico dat de cd vroegtijdig in de doos beland. Dat zou jammer zijn
De opname is mooi in balans. Dat met enige regelmaat de tractuur van het orgel zich laat horen is niet te vermijden. Door de beperkte akoestiek en omvang van de Dorspkerk laten alle (bij)geluiden zich horen. Storend is het niet.
De ‘Van Noordt’ van Van Hofwegen is een mooie tegenhanger waar met plezier naar te luisteren is. Het wordt vergezeld van een mooi vormgegeven en vooral ook informatief booklet over zowel Van Noordt, muziek als het instrument. Hij heeft hierbij gebruik gemaakt van de indrukwekkende kennis die de vroeg overleden Jaap den Hertog heeft opgebouwd. In een notendop krijg je een flinke dosis kennis mee.
In het booklet zijn ook de psalmverzen in de berijming van Petrus Datheen opgenomen. Met alle kritiek die er in de afgelopen eeuwen was op zijn kreupelrijm, toont het wel hoe hij zich inspande om dicht bij het volk te staan en hun taal te spreken. In die zin vullen dichter en componist elkaar mooi aan, door Chiel Jan van Hofwegen vervolgens weer perfect vertaald naar onze tijd. Hulde!
Anthoni van Noordt – Tabulatuurboeck van Psalmen en Fantasyen
Chiel Jan van Hofwegen – Duyschot-orgel | Dorpskerk Hendrik-Ido-Ambacht
Tabulatuurboeck van Psalmen en Fantasyen: Psalm 15, 38, 6, 7, 2, 50, 119, 116, 22, 24, Fantasia 1-6.
Excellent Recordings – ER134118, 2cd, TT 128′, booklet 48 p. (NE), prijs € 24,95 | bestelmuziek.nu
