Als een organist van faam de titularis van orgel van naam wordt dan komt in een interview uiteraard de onvermijdelijke vraag ‘Wanneer kunnen we een opname van u aan dit instrument verwachten’? Daar is de beloofde schijf uit Soest-Ostönnen dan.
advertentie
Léon Berben zou Berben niet zijn als hij een dergelijke eersteling vol zou spelen met voor de hand liggende niemendalletjes. Hij pakt het direct serieus aan door deze productie volledig te wijden aan de Spaanse zestiende-eeuwse componist Antonio de Cabezón.
Antonio, blind geboren, werd musicus aan het Spaanse hof en diende daar de in de Nederlanden beruchte koning Filips en vergezelde hem onder andere op zijn reizen naar de Lage Landen. Gelukkig voor ons was dat nog voor het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog. Toen deze escalatie ontstond was De Cabezón al overleden.
Overigens is het een luxe waar wij tot de dag van vandaag nog profiteren: in de renaissance- en barokmusici vaak in dienst waren van het hof. Daardoor had men de kans om andere muziekculturen te leren kennen. Zo komen wij in De Cabezóns oeuvre, naast en stevig portie Spaans temperament, ook Engelse, Franse en Vlaamse invloeden tegen.
De nalatenschap van Antonio de Cabezón bestaat ruwweg uit een groot aantal Tientos (fugatische werken), variatiereeksen op destijds bekende melodieën en bewerkingen van liturgische motetten. Of het aan zijn blindheid lag of aan zijn idee om vooral grondvormen achter te laten waar anderen lustig op konden musiceren is niet helemaal duidelijk. In ieder geval kiest Berben voor het laatste. Door zich te verdiepen in De Cabezón en Spaanse tijdgenoten geeft hij een interpretatie die enerzijds zorgvuldig is uitgedacht, maar anderzijds ook gewoon een heerlijk muziekspektakel geeft en waar hij zich grote vrijheden veroorlooft, vooral om die Spaanse temperamenten te tonen.
Terug naar Soest-Ostönnen. Ondanks dat de orgelwereld doorgaans naar het Zwitserse Sion voor het oudst bespeelbare orgel, toont organoloog Koos van de Linde aan dat ook Soest hoge ogen gooit. Ontstaan aan het begin van de vijftiende eeuw bezit het een veel groter origineel deel dan andere tijdgenoten. Wie bij oud vooral de vergelijking maakt met de veel voorhanden neobarokke klanken (waar overigens niets mis mee is), komt van een warme kermis thuis.
Al direct openen Berben, De Cabazón en Soest overrompelend met een ontzettend mooie warme en dragende Principal. Samen met de later daaraan toegevoegde heldere Octave en Quinte blijft dat vocale klankbeeld in stand. De Mixtur zorgt voor een boeiend plenum, de Gedackt is weer heel poëtisch. Zeker na de vakkundige restauratie door Rowan West moet het voor organisten echt een inspiratiebron zijn. In ieder geval voor Berben!
Zoals we gewend zijn van Léon Berben heeft hij er weer een mooie en verzorgde uitgave van gemaakt. Alhoewel ik een ruim uur De Cabezón best een hele zit vind, verveelt zijn spel geen moment. Het booklet is uiterst verzorgd, met een informerend artikel over De Cabezón, een interview met Koos van de Linde over het orgel en vooral ook fraaie foto’s.
Wat mij betreft zijn Soest-Ostönnen en Léon Berben een perfecte combinatie om deze Spanjaard in de schijnwerpers te zetten. Mijn voorstel is dat Berben het niet bij deze eenling laat. Zelf deed hij in het booklet bij deze cd al enkele suggesties voor repertoire voor een volgende opname..
Antonio de Cabezón – Tientos, Diferencías y Glosadas
Léon Berben, Gothic ORgan (c. 1425/30), St. Andreas | Soest-Ostönnen
Tiento del primer tono; Canción glosada Triste départ; Diferencias sobre La dama le demanda; Himno Ave maris Stella I; Himno Ave maris Stella II; Diferencias sobre El Canto llano del Caballero; Ad Dominum cum tribularer; Tiento del sexto tono; Canción glosada Anchor che col partire; Diferencias sobre Quién tu me enojó Isabel; Tiento del sexto tono; Canción glosada Au joly boys; Diferencias sobre La Gallarda Milanesa; Comunio Beata viscera Mariae; Diferencias sobre La Pavana Italiana; Tiento del primer tono; Tiento del cuarto tono
Aeolus – AE-11171, SACD, TT 78’45, booklet 23 p. (DE/EN), prijs € 18,99 | aeolus-music.com
