Voor wie het gemist heeft: met zijn project Audite Nova wil Gerben Mourik laten horen dat orgels en muziek uit de tijd van de neo-barok helemaal niet dor en droog hoeven klinken. Na de verschijning van het inmiddels veelgeprezen eerste deel bezocht het projectteam Denemarken en Zweden om daar te inventariseren welke orgels het meest geschikt zouden zijn voor deel 2.
advertentie
Daarbij werd met name gekeken naar de flexibiliteit en de universaliteit van de instrumenten. De keuze viel uiteindelijk op een drietal orgels van Poul-Gerhard Andersen, twee in Denemarken en één in Zweden.
Andersen (1904-1980) was aanvankelijk werkzaam bij de firma Marcussen en startte na de dood van directeur Sybrand Zachariassen in 1963 zijn eigen bedrijf. Deels voortbordurend op de Marcussen-traditie, streefde Andersen met name bij zijn grotere instrumenten naar een grotere universaliteit, om zodoende de gehele orgelliteratuur te kunnen omspannen. Dat streven kwam onder andere tot uiting in een mildere klank en meer romantische aspecten, zonder dat daarbij overigens de principes van een evenwichtige werkopbouw en dispositie werden losgelaten. Een belangrijk kenmerk van Andersens oeuvre is verder de relatie tussen frontarchitectuur en klankconcept. Zonder meer een boeiende bouwer dus, en begrijpelijk dat de keuze op hem viel. De drie hier gepresenteerde orgels hebben elk hun eigen karakter. Nysted valt op door zijn verfijnde klank, waar Ringsted meer gekenmerkt wordt door robuustheid. Helsingborg is bijzonder vanwege het feit dat Andersen bij de bouw van het orgel de Frans getinte strijkers en tongwerken van het zwelwerk van het vorige orgel van Frobenius overnam, zodat Frans-romantische muziek daar heel behoorlijk klinkt.
In het door Mourik samengestelde programma ligt ook nu het accent logischerwijs op muziek uit de traditie van de ‘Orgelbewegung’, waarbij platgetreden paden (voor zover in dit genre aanwezig) opnieuw vermeden worden. Frisse, eerlijke muziek die deze orgels volledig tot hun recht laat komen (en andersom). Mourik onderstreept zijn affiniteit met deze stijlperiode door middel van trefzekere en muzikale vertolkingen, met aandacht voor detail en uitgekiende registraties. Prachtig, die verstilde sfeer in Davids canon over ‘O Lamm Gottes onschuldig’. Luisterend naar de partita’s van Post en Mudde vraag je je overigens af waarom je dit soort stukken niet vaker hoort; ze zijn er goed genoeg voor.
Mourik zich veroorlooft zich verder enkele uitstapjes naar de Franse en Duitse romantiek, om de universaliteit van Andersens orgels te belichten. En het moet gezegd: ook dit repertoire kan het op deze instrumenten best goed doen, mits je, zoals Mourik hier doet, daarbinnen zorgvuldig selecteert en rekening houdt met de (on)mogelijkheden van het orgel en de ruimte waarin het staat. Mede vanwege de stoere klank van het orgel staat Reger in Ringsted als een huis. En wat blijft die fantasie over ‘Wie schön’ toch een machtig stuk muziek … Widor klinkt om reeds genoemde redenen in Helsingborg verrassend goed, al kan ik me voorstellen dat deze Widor voor sommigen toch een tikkeltje te nuchter is.
De documentatie bij de cd is wederom zeer uitvoerig en komt – een jewelcase heeft nu eenmaal zijn ruimtelijke beperkingen – ditmaal in tweeën tot ons: via het cd-boekje en via internet. Het grootste deel van de papieren informatie bestaat uit een essay van Bart van Buitenen over Poul-Gerhard Andersen. Verder is er specifieke informatie te vinden over de drie orgels. Wie meer wil weten over de gespeelde muziek of tijdens het luisteren de teksten wil volgen die aan de koraalgebonden werken ten grondslag liggen, moet daarvoor naar de website van het project. Daar is ook bonusmateriaal te vinden, in de vorm van onder meer improvisaties en extra foto’s.
Gerben Mourik en zijn team hebben met dit vervolg het hoge niveau van deel 1 in alle opzichten gecontinueerd. Op naar deel 3!
Gerben Mourik – Audite Nova 2
Orgels van Poul-Gerhard Andersen (Denemarken)
? Nyborg, Vor Frue Kirke – 1973
Partita über den Choral ‘O Heiland, reiß die Himmel auf’ (Weyrauch); O Lamm Gottes unschuldig (David); Orgelchorale ‘Gelobet seist du Jesu Christ (Micheelsen); Pastorale ‘Kommt und lasst uns Christum ehren’ (Micheelsen); Partita ‘Jesus Christus, unser Heiland’ (Distler)
? Helsingborg, Gustav Adolfs Kyrka – 1968
Tripartita (Genzmer); Prélude et Finale uit Symfonie III (Widor); Partita diverse sopra Psalm 101 (Post)
? Ringsted, Sct. Bendtskirke – 1970
Partita ‘Verheugt u, Christenen, tesaam!’ (Mudde); Praeludium in c (Mendelssohn); Phantasie über den Choral ‘Wie schön leucht’ uns der Morgenstern’ op. 40/1 (Reger)
Label: Tuliprecords.nl
Nummer: TURE201208
Speelduur: 78’19
Boekje: 36 pagina’s (NE/EN)
Prijs: € 18,50
Zie verder
- Audite Nova
- Recensie Audite Nova 1
- 10+1 vragen aan Gerben Mourik – interview orgelnieuws.nl
