‘Audite Nova!’ Vrij vertaald: ‘Hoor deze nieuwe klanken!’ Een toepasselijke titel, in meerdere opzichten. Met deze dubbel-cd schetst Gerben Mourik een beeld van de orgelbouw in de jaren ’50 tot en met ’70 van de vorige eeuw.
advertentie
Niet alle instrumenten uit deze periode zijn technisch en qua klank even indrukwekkend. Ook het feit dat veel van deze orgels zich bevinden in ruimtes met een beroerde akoestiek zal niet hebben bijgedragen aan hun populariteit. Gelukkig heeft Mourik met dat laatste rekening gehouden bij zijn zoektocht door Nederland. De conclusie is mijns inziens gerechtvaardigd dat Mourik uiteindelijk vijf orgels heeft gevonden die in hun soort tot de top van ons land behoren en die hier bovendien door opnametechnicus Han Leentvaar mooi vastgelegd zijn.
Het Nicolaï-orgel behoeft eigenlijk geen nadere introductie. Helder, sprankelend, stoer, krachtig. Een prachtinstrument. Terecht heeft Mourik ervoor gekozen dit orgel in het middelpunt te plaatsen. Van de andere orgels heeft vooral het Vierdag-orgel in Rotterdam-Pendrecht mij aangenaam verrast. Bas de Vroome schijnt het zelfs ‘het mooiste orgel van Rotterdam’ te noemen… Wat al deze orgels met elkaar gemeen hebben, is hun goudeerlijke karakter. Er valt weinig te sjoemelen en dus moet je als speler over een feilloze techniek beschikken. Ook de registratiekeuze luistert erg nauw op orgels als deze. Met beide zaken zit het wel goed bij Mourik.
Ook de programmakeuze is sterk: veelal kortere stukken, die voor een scala aan klankkleuren zorgen. Daarnaast ligt aan het merendeel van de stukken een koraalthema ten grondslag, zodat de luisteraar ook in iets minder toegankelijke stukken een herkenningspunt heeft. Barokmuziek klinkt vaak prima op deze orgels, zo ook Buxtehude in Spakenburg. Bij Keijzer valt (niet voor het eerst) diens treffende wijze van tekstuitbeelding op, zoals het stille wachten in Psalm 33 of de vier verschillende strofen van Gezang 264. Heel mooi is ook de ijle sfeer in ‘Ecce panis Angelorum’ van Ahrens. En zo valt er nog veel meer te genieten, bijvoorbeeld van de originaliteit van Micheelsen of van de improvisaties van Mourik, die qua stijl aansluiten bij de gespeelde literatuur. Met name de sonate over ‘Wachet auf’ maakt indruk. Kortom: ‘Audite Nova!’
Het 52 pagina’s tellende booklet bevat uitvoerige teksten van Bart van Buitenen (over de bespeelde instrumenten) en Gerben Mourik (over de gespeelde muziek). De zwart-witfoto’s van Koos Schippers en de vormgeving geven het geheel een passende ‘retro’ uitstraling.
‘Audite Nova’ is een prachtig en uniek klankdocument geworden dat in ieder geval mijn oren heropend heeft voor een onderbelichte periode uit de muziekgeschiedenis.
Uitvoering * * * * *
Opname * * * * *
Audite Nova -Gerben Mourik
• Spakenburg, Maranathakerk – Willem van Leeuwen – 1955
Praeludium in d (Buxtehude), Partita: Kirken den er et gammelt hus (Viderø), Praeludium: Op bergen en in dalen (Schuurman)
• Utrecht, Nicolaïkerk – Marcussen & Søn – 1956
Drie delen uit Cantiones Gregorianæ, Heft III (Ahrens), Wer weiss, wie nahe mir mein Ende (Pepping), Kleine Passacaglia: Wer nur den lieben Gott lasst walten (David), Psalm 25, Psalm 33 (Keijzer), Improvisatie (Sonate) Wachet auf, ruft uns die Stimme (Mourik), Inventio uit Orgelkonzert IV (Micheelsen), Fantasie en Pastorale uit Das Holsteinische Orgelbüchlein (Micheelsen)
• Nieuwendijk, Geref. Kerk – Gebr. van Vulpen – 1960
Voorspel 1 over Psalm 23 (Matter), Fuge nr. II über BACH (Pepping), Partita: Jeruzalem, o stad zo hoog gebouwd (Keijzer), Ich ruf zu Dir, Herr Jesu Christ (Walcha)
• Bunnik, H. Barbarakerk – D.A. Flentrop – 1963
uit Deux Noëls:Pâtres, il vient de naître (Dragt). Septuagisimæ: Es ist das Heil uns kommen her, Gründonnerstag Jesus Christus, unser Heiland (Reda), Orgelkoraal Gezang 221 (Keijzer), In Memoriam, opus 111 (Toebosch), Improvisatie: Christ ist erstanten (Mourik)
• Rotterdam-Pendrecht, Open Hofkerk – Vierdag – 1971
Präludium en Passacaglia uit Das Holsteinische Orgelbüchlein (Micheelsen), Variations Lucis Créator (Alain), Improvisatie: Ostinato-Fantasie: Gib uns Herr, dass Brot (Mourik), Toccata ‘Lobe den Herren’ (Micheelsen)
Label: Tuliprecords.nl
Nummer: TURE 201106
Speelduur: 73’48” en 72’18”
Booklet: 52 pagina’s (NL)
Prijs: € 24,95
Zie ook
- www.auditenova.org
- 10+1 vragen aan Gerben Mourik (interview Orgelnieuws.nl)
- Nieuw licht op Neo-barok (interview Reformatorisch Dagblad)
