De triosonates van Bach spreken voor zich: tijdloze muziek die organisten en andere musici blijft inspireren. Nieuwe opnames zijn daarom altijd welkom, of het nu in alternatieve bezettingen is of, zoals bij Aart Bergwerff, in de oorspronkelijke vorm. Voor deze opname reisde hij naar Ansbach, waar Bach, Bergwerff en het Wiegleb-orgel een gelukkige combinatie vormen.
advertentie
Deze zes meesterwerken waren bedoeld als studiemateriaal voor zoon Wilhelm Friedemann. Je vraagt je af dit in huize Bach klonk. Men zegt vaak dat Wilhelm Friedemann bofte met zo’n vader, maar was dat echt zo? Naar verluid was Bach niet bepaald een zachtaardige docent. Hoe het ook zij, eeuwen later blijft hij de ultieme leermeester, zeker als het gaat om triospel.
Ansbach
Het is alweer zeventien jaar geleden dat Reil indruk maakte met de reconstructie van het Wiegleb-orgel in Ansbach. Niet alleen het vakmanschap van deze 21e-eeuwse orgelbouwer, maar ook de artistieke visie van de achttiende-eeuwse meester was ongeëvenaard. Ik was er destijds zelf helemaal door gegrepen en verzamelde alles wat op cd verscheen. Vaak was dat, zoals te verwachten, met werk van Bach.
Ondanks de zuidelijke ligging van Ansbach heeft het orgel een onmiskenbaar Midden-Duits karakter. Het wordt vaak vergeleken met het orgel in Waltershausen. Maar door de weerbarstige speelaard is het niet vreemd dat organisten dat orgel vaak links laten liggen. In Ansbach daarentegen speelt het orgel net iets plezieriger en is de akoestiek bovendien veel aangenamer.
Kamermuzikale registraties
Op het eerste gehoor lijkt dit gewoon een aangename luister-cd. Dat verandert plots bij het begin van de vierde sonate. Is er een violist aan komen schuiven? Het blijkt de toegevoegde Salcional te zijn, die het kamermuzikale karakter van de sonates prachtig benadrukt. Deze benadering is de kracht van de hele opname.
Sommige critici zouden bij oppervlakkige beluistering kunnen zeggen dat de registraties niet bijzonder spannend zijn, maar wie de tijd neemt, ontdekt talloze subtiele klankcombinaties. Zo speelt in het sprankelende eerste deel van de vijfde sonate de Flaut Travers een schitterende rol, terwijl in het Lente van het laatste deel van de vijfde sonate zelfs een heuse blokfluit klinkt. Regelmatig krijgt de Violon Bass een zelfstandige rol. Een betere contrabas kan je je niet wensen.
Kamermuzikaal spel
Dankzij de kamermuzikale registraties krijgt Bergwerffs spel iets van een ensemble, alsof drie afzonderlijke muzikanten met elkaar wedijveren. Dat is natuurlijk precies de bedoeling van een triosonate, zelfs wanneer er slechts één uitvoerder is.
Bergwerff slaagt hier bijzonder goed in. Hij laat zich niet beperken door de maximale lengte van een cd en kiest bewust voor een eigen, heerlijk ademend tempo. Dit resulteert in een opname die net niet volledig op één schijfje past, maar daardoor juist veel ruimte en rust biedt.
Voortreffelijk
De opnamekwaliteit is voortreffelijk, en het bijbehorende booklet, hoewel beknopt, bevat een boeiend essay. Dit richt zich niet zozeer op Bach en het orgel, maar juist op de uitdagingen van het samenspel tussen stemmen. Precies dat wat Bach wilde bereiken, en wat Bergwerff in deze opname op meesterlijke wijze tot leven brengt.
Johann Sebastian Bach – Six Sonatas for Organ BWV 525-530 – Aart Bergwerff
Aart Bergwerff, Wiegleb-orgel (1739), St. Gumbertuskirche, Ansbach (D)
Challenge Records – CC72992, TT 84’27, opname 9/2024, booklet 20 pp EN, prijs € 20,95 | challengerecords.com
