Hoe goed zouden orgelliefhebbers van over de grens onze orgelcomponisten van rond en in de twintigste eeuw kennen? Vermoedelijk wint Hendrik Andriessen het qua bekendheid, maar hoe zit het met namen zoals Van Westering, Kee, Mudde, Van der Horst, Bijster, Zwart en Monnikendam, die tijdens zijn leven in Frankrijk met maître werd aangeduid?
advertentie
Maar dan werp je een blik op de namen van de componisten van wie werk op deze cd te beluisteren is en dan geef ik ruiterlijk toe dat sommige namen mij niets zeiden.
Gelukkig hebben we dan Peter Van de Velde die ons kennis laat maken met een veel onbekends van onze zuiderburen. En mocht u het orgel van de Sint Michael in Antwerpen niet kennen, dan zult u merken dat niet alleen de kathedraal van Antwerpen fraaie instrumenten in huis heeft.
Direct bij het beluisteren van de symfonie van Camille-Marie Jacquemin borrelt de gedachte op: ‘Waarom hoorde ik dit niet eerder?’ Nog zonder het gelezen te hebben in het booklet gingen mijn gedachten uit naar de late Widor en Vierne. Van de laatste bleek de componist onderricht te hebben gehad en dit werk werd ook opgedragen aan de toenmalige organist van de Notre-Dame. Met name het tweede deel zou niet misstaan hebben in één van Viernes symfonieën. En die prachtige jeux de fonds van het Stevens-orgel dragen daaraan bij.
Oud werd Jacquemin niet. Hij ruilde na de Tweede Wereldoorlog de orgelbank in voor de kansel. Een priester op de orgelbank van wie ik wel meer muzikale meditaties zou willen horen.
Met Moulaert verlaten we de Franse sferen een beetje. België kent ook een Duitssprekend deel en daar past deze muziek goed in thuis. Geen choral alla Franck of Andriessen, maar een die terugblikt op de Duitse barok. De gevarieerde canon neigt meer naar de romantiek en gunt de organist de mogelijkheden het orgel in verschillende facetten aan de luisteraar te presenteren. Van de Velde benut die uitstekend.
Dat orgelliefhebbers de jongere broer van Joseph Jongen minder goed kennen is te begrijpen. Ondanks diens indrukwekkende staat van muzikale dienst, schreef hij alleen dit ‘in memoriam’ voor orgel. Het werd gecomponeerd naar aanleiding van de dood van koning Albert I van België. Halverwege zakt het verder boeiende werk een beetje in, maar zodra marsmotieven verschijnen en de opening van de Brabançonne weerklinkt, herken je ineens de stijl van zijn oudere broer. Alsof Joseph hem verder op weg wilde helpen naar een uiteindelijk open einde. Dat het bij dit ene orgelwerk bleef is desalniettemin betreurenswaardig.
Die oudste broer kennen we. Daarom is het volop genieten van diens Marche religieuse die een weinig gelinkt is aan Francks Final, maar ook doet denken aan de later verschenen Marche van Nicholas Choveaux.
Van Jean-Marie Plum horen we diens Trois Pièces. Niet zo subliem als die van Pierné, maar het zangerige van het tweede deel en het virtuoze van het derde deel laten ons horen dat we niet met een muzikale zuurpruim van doen hebben.
De meditatie van Froidebise ademt ook de stijl van Franck, terwijl het Louanges meer doet denken aan diens opvolger Tournemire. En al moet Froidebise later beïnvloed zijn geweest door het oeuvre van Messiaen, deze muziek ademt nog de toegankelijkheid van de laatromantiek.
En – daar op voortgaand – vroeg ik me na afloop af of het niet een goed idee was geweest om eveneens muziek te kiezen die wat meer buiten de gebaande paden van die laatromantiek treedt. Deze cd had daarmee wat spannender kunnen worden, want onder die Hollandse jongens, die ik aan het begin noemde, waren er genoeg die het experiment aandurfden, zonder daarbij direct tot amper te vatten avant-gardemuziek over te gaan.
Moge deze verrassende, mooi vormgegeven cd, met eersterangs orgelspel door Peter Van de Velde, die opnieuw uit het – terecht! – veel geprezen cd-huis van Christoph Martin Frommen afkomstig is, een opmaat zijn naar een plaat die ons laat horen dat men ook in België, op het orgel, het avontuur niet uit de weg is gegaan.
Belgian Symphonic Organ
Jacquemin: Symphonie pour grand orgue; Moulaert: Choral Es-Dur, Etude en forme de canon f-moll; Léon Jongen: In Memoriam Regis; Joseph Jongen: Marche religieuse [Op.38]; Plum: Trois pièces pour orgue; Froidebise: Diptyque pour orgue
Peter Van de Velde, Stevens-orgel, St. Michaelskerk, Antwerpen
Aeolus – AE11351, TT 71’09, booklet 27 p. (NL/FR/DE/EN), prijs € 18,99 | aeolus-music.com
