Een debuut is altijd spannend, zeker als de debutant ervoor kiest om tegelijk ‘zijn’ orgel te promoten. En als dat orgel dan ook nog eens een bescheiden instrument uit de wederopbouwtijd is, dan getuigt dat van durf.
advertentie
De organist in kwestie is Bert van Stam en hij etaleert het instrument van de Maranathakerk in Den Haag. Hiermee zijn we ook direct aanbeland bij een keerpunt in de orgelbouw. Tegelijkertijd is het ook een boeiende markering in de liturgiegeschiedenis van protestants Nederland.
Bijzondere plek
Een bijzondere plek! De Haagse Maranathakerk is namelijk net na de oorlog gebouwd, met als doel weer echt een kerk te bouwen die geënt was op de liturgie van bidden, zingen en horen. Wederkerigheid dus! Dat was duidelijk een andere koers dan de vooroorlogse bedehuizen die tot dat moment vooral gebouwd voor een eenzijdige verkondiging. Dr. W. Aalders en Adriaan C. Schuurman waren de grote motoren.
Groningse neobarok
Voor deze kerk kreeg Mense Ruiter de opdracht om zijn allerbeste instrument te bouwen. Ondanks dat de neobarok in opkomst was, is het opvallend dat Mense Ruiter in de Hofstad vooral laat horen dat hij de klanken van de Groningse orgeltuin goed tussen zijn oren had. Het instrument heeft inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd, maar klinkt nog opmerkelijk fris. Een goede liturgie en een goed orgel, dat moet genieten zijn dus!
Bert van Stam neemt uitgebreid de tijd om het instrument aan ons voor te stellen. Helaas geen liturgische muziek uit die jaren – hopelijk komt dat nog eens -maar een boeiend programma waar Bach en hedendaagse muziek worden afgewisseld.
Gezonde visie op Bach
Van Stam begint met de Pastorale van Bach. Dat blijft altijd een mooi werk en biedt zeker een goede gelegenheid om het fraaie Mense Ruiter-orgel te presenteren. Daarmee hoopte ik op een wat meer spannende uitvoering. Zeker voor een werk dat veelvuldig wordt uitgevoerd mag een een debutant daar best wel een eigen schwung aan geven. Overigens laat hij in de andere Bach-werken horen een gezonde visie te hebben op het werk van de Thomascantor.
Verfrissend en met veel verve gespeeld zijn de Popstücke van Michael Schütz. Gewoon aangename en lichtvoetige muziek om naar te luisteren en muziek die ook nog eens goed in elkaar zitten. Waarom ze de verzameltitel Popstücke dragen begrijp ik niet helemaal, daarvoor zijn ze te klassiek. Alleen in het derde en vierde deel kom ik een klein beetje in jazzstemming.
Mozarts Andante is toch een beetje het hoogtepunt
Als een intermezzo staat midden op het schijfje het Andante van Mozart. Gek genoeg is dit voor mij een beetje het hoogtepunt van de cd, de fluiten contrasteren mooi met elkaar en het nodigt Van Stam uit om hier scherp te articuleren en er een mooie speelmuziekje van te maken.
Van de sympathieke Oostenrijker Michael Radelescu speelt Bert diens Ricercari. Ze vormen het grootste, maar zeker niet het sterkste blok van deze cd. Het probleem is dat ze alle drie wel boeiend beginnen, maar er uiteindelijk voor de luisteraar betrekkelijk weinig gebeurt. Dat maakt ze te langdradig. Dat is jammer. Wellicht had het tempo ook iets hoger gekund.
Mixed Candy
Bert sluit af met twee deeltjes uit zijn Mixed Candy, een soort snoepzak voor orgel die hij eerder al bij Valeur Ajoutee publiceerde. Leuke verbeeldingsmuziek, waarbij Van Stam de kunst verstaat om het muziekje ook niet langer te laten duren dan dat je nodig hebt om het op te eten. Een praline die lekker zoet klinkt en een bubblegum die afloopt zoals een bubblegum behoort te eindigen. Persoonlijk hoopte ik op iets meer verbeelding en jammer dat hij zijn Peppermint overslaat. In zo’n typisch protestantse kerk als de Maranathakerk mag die rol snoep toch niet ontbreken.
Mooie eerste presentatie
Kortom het is wel een aangename cd, die ondanks de enkele kritische noot het (her)beluisteren waard is en daarmee een mooie eerste presentatie is. Wat mij betreft zet hij zijn creativiteit in om, zowel qua interpretatie als compositie, door te ontwikkelen. Dat zou nog weleens een boeiende nieuwe zak snoep op kunnen leveren!
Bert van Stam – Sprezzatura
Mense Ruiter-orgel • Maranathakerk Den Haag
Pastorella BWV 590 (Bach); Uit 20 Pop-Stücke für Orgel: Five Down, Pearls, Stompin’ & Stay Tuned (M. Schütz); Andante for a mechanical organ (Mozart); Prelude in C BWV 531a (Bach); Ricercari (Radulescu); Fugue in D BWV 539b (Bach); uit Mixed Candy: Praline, Bubblegum (Van Stam)
Uitgave Bert van Stam – z.nr., TT 69′, booklet 28 p. DE/EN/FR/NE, prijs € 18,00 | valeurajoutee.eu
