Eric Koevoets is dol op de orgelwerken van Carl Philipp Emanuel Bach en besloot ze op te nemen. In eigen beheer produceerde hij een dubbel-cd waarop hij alle orgelsonates speelt, aangevuld met een fantasia en fuga en wat stukken voor ‘Spieluhr’, (een mechanische klok met een orgeltje).
advertentie
Het besluit om daadwerkelijk een cd te produceren nam Eric Koevoets nadat hij kennis had gemaakt met de Smits-orgels in de Sint-Martinuskerk te Sint-Oedenrode en in de Sint-Willibrorduskerk te Deurne. Zelf schrijft hij daarover: ‘hoewel beide instrumenten dateren uit het tijdvak van de (vroege) romantiek, zijn ze qua stijl en klank nog helemaal in de geest van de tweede helft van de achttiende eeuw gemaakt. De klank is dus nog heel klassiek, helder en sprankelend en heeft daarbij tevens veel expressiviteit en vocaliteit’.
Ik kan niet anders zeggen, dan dat Koevoets hiermee de spijker op de kop slaat. Deze dubbel-cd is wat mij betreft ook een mooie promotie voor twee karaktervolle instrumenten. Eric Koevoets doet ook hoorbaar zijn best om de orgels in al hun schakeringen voor het voetlicht te brengen.
Ideale zoon
Carl Philipp Emanuel Bach moet voor vader Johann Sebastian de ideale zoon zijn geweest. Misschien niet in de eerste plaats in muzikale, maar toch zeker in maatschappelijke zin. Het leven van Johann Sebastian Bach is goed te begrijpen als maatschappelijke emancipatie. Afkomstig uit de ambachtsklasse van musici wil Sebastian voor vol worden aangezien, en zijn verhouding met de elite blijft krampachtig. Zijn hoop is dat zijn kinderen dat wel bereiken, en hij geeft ze dan ook de gelegenheid om een universitaire studie te doen door zich in Leipzig te vestigen.
Carl Philipp Emanuel maakt dit dan helemaal waar. Na zijn studie wordt Emanuel hofmusicus bij Frederik de Grote, en blijft meer dan 25 jaar aan het koninklijke hof. In 1767 krijgt hij een burgerlijke werkgever: de stad Hamburg, waar hij Kapellmeister van de vijf hoofdkerken wordt. Heel zijn leven laat Emanuel Bach zich kennen als een charmante, onderhoudende man, die zich gemakkelijk in de hoogste maatschappelijke kringen begaf.
Vandaag wordt C.P.E. Bach vooral gezien als overgangsfiguur tussen de barokmuziek van Vivaldi, Handel en Bach en het classicisme van Haydn, Mozart en Beethoven. In Bachs tijd lag dat natuurlijk anders. Carl Philipp Emanuel genoot groot aanzien als de leidende musicus van zijn tijd. Bekend is de uitspraak van Mozart: ‘Hij is de vader, wij zijn de kinderen. Diegenen onder ons die ook maar iets weten, hebben het van hem geleerd’.
Sturm und Drang
In het cd-boekje geeft Eric Koevoets een paar rake typeringen van Bachs muziek: aan de ene kant schrijft in de ‘nieuwe stijl’, niet meer de ingewikkelde vormen van de hoge barok, maar eenvoud en puurheid. Aan de andere kant weet Bach dat te combineren met emotionaliteit en diepgang, getypeerd door Sturm und Drang. In Bachs stukken zit ook een enorme grilligheid en plotselinge afwisseling, vol contrasten.
In het grote oeuvre van Carl Philipp Emanuel Bach is niet heel veel orgelmuziek te vinden. Een deel daarvan is ook nog eens klaviermuziek, waarbij gediscussieerd kan worden voor welk instrument het nu echt is bedoeld. Eric Koevoets neemt – naar eigen zeggen – alle sonates op. Daarnaast vinden we de bekende Fantasie en Fuga in c en kleinere stukken voor speelklok.
Pareltjes en juweeltjes
Eric Koevoets speelt gewetensvol en verzorgd. Vooral in de kleine stukken levert dat aangename muziek op. Verassend en prachtig is bijvoorbeeld het subtiel gespeelde stukje ‘la Caroline’ Wq 117/39. En zo zijn er meer pareltjes te vinden.
In zijn toelichting geeft Koevoets aan rekening te willen houden met de akoestiek. De muziek is dan ook opvallend ruimtelijk opgenomen. Toch mis ik eerlijk gezegd in de grote werken wel enige Sturm und Drang. Grilligheid, grote contrasten en dramatiek konden wat meer uit de verf komen door meer variatie in toucher en soms een wat hoger tempo.
Al met al heeft Eric Koevoets een mooie dubbel-cd gemaakt met aangename muziek die ook nog eens twee juweeltjes van orgels voor het voetlicht brengt.
Carl Philipp Emanuel Bach – Complete Organ Sonatas and other works
Sonatas Wq 70/2-5, Sonata Wq 65/32, Sonata Wq 69, Fantasia e Fuga c-moll Wq 119/4, La Caroline Wq 117/39, achtt delen uit ‘Stücke für Spieluhren’
Eric Koevoets, Smits-orgels Sint-Martinuskerk te Sint-Oedenrode (21/IIP) en Sint-Willibrorduskerk te Deurne (17/IIP)
Swell Recordings, 2CD, TT 75’50 en 65’37, opnamen 08/2019 en 06/2020, uitgebracht 2021, booklet 15 p. NE/EN, prijs € 15,00 | erickoevoets.nl
