Ze kregen al eerder aandacht op ORGELNIEUWS: cd’s van de Italiaanse organist Paolo Bottini. Eerst met opnamen van werk van Bussoni en Debussy. Nu duikt recensent Joost Veerman dieper in de discografie van deze musicus uit Cremona.
advertentie
Cremona: città della musica. Wat betreft de toonkunst niet de minste in Lombardije! Geboorteplaats van Monteverdi, werkplek van Merula en Igegneri. En dankzij de Amati’s, Guarnieri’s, en Stradivarius uiteraard, tot op heden mondiaal centrum van de vioolbouw.
Paolo Bottini
Sinds 1986 is Paolo Bottini als kerkmusicus werkzaam in Cremona en omgeving. Hij is daar bespeler van een 19e eeuws orgel in een dorp ten zuiden van de stad – maar ook op andere manieren actief. Meer dan een decennium was hij secretaris van de Italiaanse vereniging voor kerkorganisten. Op de Cremonese kerkradio en de landelijke RadioinBlu presenteerde hij series over de cantates van Bach.
Door middel van een boek en cd’s bracht hij het werk van Cremonese voorgangers als Petrali (1830-1889) en Caudana (1878-1963) onder de aandacht. En doormiddel van concertseries en YouTube-filmpjes zette hij orgels uit Cremona en omgeving in het licht. Bovendien maakte hij een drietal originele cd’s, met piano- en operamuziek erop van Verdi, Busoni en Debussy.
Pescetti
Behalve cd’s met (laat)romantische muziek heeft Bottini ook schijfjes gemaakt met ouder geluid. Die met Sonates van Pescetti zijn bijzonder fraai. Deze venetiaan (1704-1766) was tien jaar lang dirigent van operahuizen in Londen, daarna tweede organist van de San Marco in zijn geboorteplaats.
Zijn Sonates bewegen zich op de grens van barok en rococo: de melodieën klinken galant, maar trekken zich van structuur nog niet al te veel aan en spinnen, vooral aan het slot, vrolijk voort. Maar het smaakt doorgaans prima – net als de snoepjes die Asma destijds uitdeelde. Ik heb ze nog eens opgezocht in een oude doos. Martini, Scarlatti… en zowaar, er zat ook een Pescetti bij: in Bolsward!
Bottini voert de sonates uit in Venetië, de stad waar Pescetti thuis was – onder meer in de San Giorgio Maggiore, de basiliek die daar zo fraai in de lagune ligt. Het orgel van deze kerk is in 1758 vervaardigd door Nacchini, en is een prachtig middel om Pescetti’s producten tot klinken te brengen. Het heeft een rijk ripieno (prestanten 8’ tot en met ¼’) en vijf ‘concertante’ registers (fluiten, tongwerken, cornet). Al met al geeft het een rond geluid, dat fraai de ruimte vult en geen moment verveelt.
Aangenaam is dat Bottoni afwisselend registreert, ook tijdens de sonatedelen. Daardoor lijkt het soms wel alsof het orgel drie klavieren heeft in plaats van één. Als dit past laat hij tevens de Contrabassi in het pedaal meespelen of trekt hij de ‘hele tent’ open. Het zorgt ervoor dat Pescetti’s muziek prachtig openbloeit.
Valeri
Een driedubbel-cd maakte Bottini met muziek van Gaetano Valeri (1760-1822). Valerj, zoals Bottini schrijft, was organist van de Dom in Padua. In zijn Sonates is te merken dat daar de wind uit Wenen waaide: ze hebben twee thema’s, zijn in keurige perioden ingedeeld, en bassen huppen op z’n albertijns netjes heen en weer. Eén van de leukste is die in Bes, één van de beste de ‘Orgelsymfonie‘. Zo woest als bij de tien jaar jongere Beethoven wordt het allemaal niet. Maar het imponeert door Mozartiaanse modulaties en Haydneske vrolijkheid.
Volgens Valeri’s registratieaanwijzingen is zijn muziek gemaakt voor een Venetiaans orgel. Niet verwonderljk, want in Padua bespeelde hij er twee. Bottini voert het dan ook uit op Venetiaanse instrumenten: vijf verschillende maar liefst. Onder meer op een Callido in Candide di Candore, een dorp in de zuidoostelijke Alpen. Het onderscheidt zich door een ronde klank op het eerste en een ragfijn ripieno op het tweede manuaal. Uiteraard beschikt het ook over tromboncini. Het register met z’n dubbele bekertjes schijnt een Venetiaanse uitvinding te zijn. Net als de Regalen van Roskilde snart het overal doorheen. Maar wat de Venetianen er mooi aan vonden, is me nog niet helemaal duidelijk …
Sant’Omobono
Tevens maakte Bottini een cd in de kerk van Cremona’s Goedheiligman, Sant’OmoBono. Het orgel daar is in de 18e eeuw vervaardigd door een onbekende bouwer. Jaren geleden werd het me door een bevriende vioolbouwer aangeprezen als het beste van de stad. Bottini laat er horen wat in de loop der eeuwen door Cremonese componisten is gemaakt. Sommige stukken zijn niemendalletjes. Maar boeiend klinkt een Pastorale van Petrali. Verrassend Ponchielli’s Urendans. En indrukwekkend de vroege barokmuziek van Merula en Corradini: hierin is de schoonheid van het orgel optimaal te beluisteren – en valt opnieuw te constateren hoe soepel en stabiel Bottini muziek maakt. Als een ‘Magister Cremonensis’, een waardig vertegenwoordiger van een Città della Musica.
G.B. Pescetti – Complete Keyboard Music
Paolo Bottini – organ and harpsichord
Brilliant Classics – 95438, TT 76’35 + 65’20, prijs € 11,99 | klassiek.nl
Valeri – Complete Organ Music
Paolo Bottini – organ
Brilliant Classics – 95559, TT 65’42 + 77’03 + 70’54, prijs € 12,99 | klassiek.nl
Il settecentesco organo della chiesa di S. Omobono in Cremona e la musica cremonese dal Cinquecento al 2014
MV Cremona – MVC 014-041, TT 74′, prijs € 12,00 | paolobottini.it
