De nieuwe organist van de Grote Kerk in Gorinchem laat er geen gras over groeien. In korte tijd komt hij met twee cd’s. Eerder stond met romantisch repertoire de core business van het instrument centraal, nu verkent hij de barokke kant.
advertentie
Hij heeft groot gelijk, ook al oogt het instrument als een stoer negentiende-eeuws orgel, de kern van het instrument wordt nog altijd gevormd door het pijpwerk van Bätz uit het midden van de achttiende eeuw. Sporadisch is er ook nog ouder materiaal in het instrument te vinden. Hoog tijd dus om met barokke creativiteit een klinkende plaat te maken.
Het programma op zich is niet direct origineel, maar wel mooi opgebouwd. Bach-werken die regelmatig te horen zijn, aangevuld met twee leermeesters, een wat onbekendere partita over het mooie ‘Jesu, Du bist alzo schöne’ van Böhm en de magistrale d-moll Toccata van Buxtehude. Afsluitend speelt hij drie psalmimprovisaties. Maar daarmee is het nog wel een verrassende cd, want Versluis laat horen dat hij èn thuis is in dit repertoire èn zich grondig verdiept heeft in de barokke kant van dame Witte. Er zit zowel voldoende helderheid als poëzie in het instrument om een mooi preludium neer te zetten als ook een verstild koraal.
Bach komt binnen met de grote g-moll. Al decennialang wordt betoogd dat deze fantasie en fuga niet bij elkaar horen. Recent heeft Pieter Dirksen echter een lans gebroken voor de visie dat de fantasie en fuga een Noord-Duitse eenheid vormen. Bach zou beide werken vooral ook educatief hebben ingezet, waarbij de fuga dient als een ‘Hohe Schule des Pedalspiels’. Als je dat kon spelen …
Nou, dat kan Versluis prima. In een mooie plenumregistratie klinkt er perfect transparant pedaalspel. Mooi dat van ‘Nun komm, der Heiden Heiland’ nu eens niet de overbekende BWV 659 maar de BWV 661 klinkt. Een mooier adventscredo kan je je niet wensen!
Dat Arjan Versluis een gevarieerd improvisator is weten we al van de diverse samenzangcd’s die hij heeft gemaakt. Ook op deze cd Con Fantasia etaleert hij zijn kunsten. Het mooie van Versluis is dat hij niet alleen een begaafd improvisator is, maar dat hij vooral de Boodschap met een hoofdletter wil vertellen. Recent deed hij dat ook al eens door via YouTube in één dag alle 150 psalmen te spelen en deze te relateren aan specifieke gedeelten uit de betreffende psalm.
Ook op deze cd zijn melodie, fantasie en orgel dankbare voertuigen om de inhoud van de drie psalmen te vertolken. In het booklet licht hij toe waarom het klinkt zoals het klinkt. Psalm 81 sluit mooi aan bij het barokke programma, in de beide andere psalmen verkent hij graag de 20e en 21e eeuw. Veertien jaar geleden improviseerde hij ook al eens op de plaat in Gorinchem, mooi om te horen hoe het laatste restje schroom van hem is afgegleden.
Het hoogtepunt van deze cd is toch de magistrale d-moll van Buxtehude. De speelvreugde spat ervan af en het Bätz/Witte-orgel straalt alsof het zo uit de achttiende eeuw komt weggelopen. Grappige ontnuchtering is dat in de laatste maten die typische Witte-bazuin prominent als orgelpunt wordt neergezet Dat brengt je ineens weer terug in de negentiende eeuw. Maar dat mag de pret niet drukken.
Con Fantasia is een fantastisch concert wat je het liefst live in Gorinchem had willen meemaken. Luister en geniet!
Con Fantasia
Bach: Fantasia en Fuga g-moll BWV 542; Fantasia en Fuga c-moll BWV 537; Fuga sopra il Magnificat BWV 733; Nun komm, der Heiden Heiland BWV 661; Wir glauben all an einen Gott BWV 740; Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ BWV 639; Liebster Jesu, wir sind hier BWV 706; Gelobet seist du, Jesu Christ, BWV 604; Böhm: Partita Jesu. Du bist allzu schöne; Buxtehude: Toccata d-moll BuxWV 155, Versluis: Improvisaties over de Psalmen 47, 65 en 81
Arjan Versluis, Bätz/Witte-orgel, Grote Kerk, Gorinchem
D.E. Versluis – DEV-AV 1040, TT 79’59, opnamen 2020/2021, prijs € 17,50 (introductieprijs € 12,50) | deversluis.nl
