Het is goed dat er weer eens een echte Matter-schijf is. De inmiddels 86-jarige organist en componist Bert Matter is al lang met pensioen, zijn muzikale creativiteit heeft hij niet aan de wilgen gehangen. Zijn muziek mag altijd weer rekenen op warme belangstelling van jongere generaties. Zoals op deze cd van zijn leerling Cor Ardesch.
advertentie
Ardesch is al jarenlang een enthousiaste pleitbezorger van de orgelmuziek van Bert Mattter. Het lag dan ook bijna voor de hand dat hij de handschoen zou oppakken om een hommage-cd uit te brengen.
Basis
Wat is eigenlijk het geheim van Matters muziek? Samen met vriend en collega Jan Welmers heeft hij vijftig jaar geleden een belangrijke basis gelegd voor de hedendaagse Nederlandse orgelcultuur, waar zowel in compositie als improvisatie de minimal music is aangeslagen. Waar Welmers meer ging voor het grote werk, diende Matter vooral het kerkelijke koraal.
Hoewel zijn oeuvre bescheiden van omvang is, blijft het boeiend. Gedurende al die decennia heeft zijn muziek een constante stijl en kwaliteit behouden, en toch is de glans ervan na die halve eeuw nog steeds niet vervaagd. Zijn muziek heeft inmiddels ook musicologische aandacht. In 2018 verscheen in de Verenigde Staten een heuse dissertatie over zijn orgelwerken.
Oud en nieuw
Cor Ardesch brengt met deze cd een hommage aan Bert Matter op het Kam-orgel in de Grote Kerk in Dordrecht. Het programma bevat een aantal gouwe ouwen, te beginnen met de kwetsbare Psalm 139. Uiteraard ontbreekt Von Gott will ich nicht lassen niet, wellicht het meest gespeelde werk van Matter, dat ook internationaal hoge ogen gooit.
Ook meer recent werk ontbreekt niet. Verfrissend zijn de Negen Aforismen. Inderdaad, ze doen voluit recht aan de titel. Kort en krachtig wordt er een tot de verbeelding sprekend beeld neergezet. Opvallend is dat Matter, naast de psalmen, een voorkeur lijkt te hebben voor de klassieke Lutherse liederen. Composities over bijvoorbeeld de nieuwere generatie kerkliederen tref je niet aan.
Actueel
In zijn improvisaties werkte Matter destijds graag samen met vocalisten, de laatste jaren werkt hij dat ook uit in composities. Zijn meest recente werk Geef vrede, Heer, geef vrede (2022) lijkt daarmee de cirkel wel rond. Vrijwel alle technieken van de voorbije jaren komen hier terug: minimalfiguren, spelen met ruimte, samenspel tussen organist en solist en vooral de muzikale vertolking van het lied zelf dat juist nu zo actueel is. Dat is Matter ten voeten uit.
Ruimte
Hoewel Matter flexibele muziek schrijft die geschikt is voor veel orgels en ruimtes, gedijt deze toch het beste in een kathedrale akoestiek. Christopher J. Dekker betoogt dat ook in zijn eerder genoemde dissertatie, waarin hij stelt dat er een causaal verband is tussen zowel de akoestiek van de Walburgiskerk als het Bader-orgel in relatie tot de muziek van Matter. Deze gedachtegang is natuurlijk niet zo moeilijk begrijpen: waar je mee omgaat, word je mee besmet.
De Grote Kerk in Dordrecht heeft ook zo’n weldadige akoestiek, maar het Kam-orgel dateert uit een andere tijd. Soms wreekt zich dat in deze opname een beetje, waardoor de kleinere registraties wat minder kleurrijk klinken.
Opmerkelijk is dat Ardesch over het algemeen meer tijd neemt dan zijn collega’s om het werk van Matter te presenteren. Dankzij de weelderige akoestiek van de Dordtse Dom is dat uiteraard goed mogelijk, en toont tevens aan dat de muziek van Matter veel kan hebben. Soms verlang je echter wel naar net iets meer pit. Maar dat is ook de enige kanttekening bij deze boeiende hommage.
Waardig en waardevol
Wie de muziek van Bert Matter beluistert, juist in deze tijd die gekenmerkt wordt door veel (muzikale) voorbijgangers, zal merken dat ze iets tijdloos heeft. Het is goed dat Cor Ardesch ons daarvan bewust maakt. Het maakt deze productie tot een waardige en waardevolle hommage!
Hommage Bert Matter
Psalm 65, 90, 139; Negen Aforismen; Vater unser im Himmelreich; Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ; Die Bergpredigt; Von Gott will ich nicht lassen; Geef vrede, Heer, geef vrede
Cor Ardesch, Kam-orgel, Grote Kerk Dordrecht; Dorien Lievers, zang
MPD-classic – 18591003, TT 76’25, booklet 8 pp. NE/EN, prijs € 17,50 | corardesch.nl
