Grootmeester Albert de Klerk sprak over een concert als een smakelijk en uitgebalanceerd menu. Het laatst sprak ik De Klerk in de Grote Kerk van Harderwijk, waar hij een concert op het Bätz-orgel (1826) aan het voorbereiden was en bezig was om de juiste registraties te vinden voor zijn vertolking van delen uit de Mikrokosmos van Béla Bartok! De plaat die Gonny van der Maten maakt ter afsluiting of liever, bekroning, van haar muzikale arbeid is zo’n verfijnd diner.
advertentie
Van der Maten zet in met Hendrik Andriessens Fête-Dieu; in de woorden van de componist zelf ‘bevat het stuk geen feestelijke, maar dramatisch-smekende muziek’. Een idioom waarin Andriessen zich overigens gaarne bewoog. Fête-Dieu werd gecomponeerd tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog en verklankt de immense verschrikkingen van deze oorlog in een lange treurmars.
Tijden zijn weliswaar niet doorslaggevend, maar het is toch intrigerend om een vergelijking te maken: Albert de Klerk speelde op de LBCD-opname het werk in 13:24 en Feike Asma (Festivo 6962272) deed het op het Müller-orgel van de oude Bavo (het orgel waar het werk in 1919 door Louis Robert ten doop werd gehouden) nota bene in 10:42, terwijl Gonny van der Maten er rustig de tijd voor neemt: 15:41! Dat betekent echter niet dat Van der Matens uitvoering niet spannend zou zijn – integendeel. Van der Maten zet het werk dwingend neer als een aangrijpende aanklacht tegen een weerzinwekkende oorlog.
De compositie die de titelgever van de cd is, De goddelijke routine van Louis Andriessen, refereert aan het werk van filosoof Louis Hoyack die schreef over de goddelijke orde die in het heelal werkt, waarbinnen wij ons bewegen en waarbinnen ook onze geest wordt begrensd. Behalve zijn referte aan de pantheist Hoyack, mijmert Louis Andriessen ook over zijn degelijk katholieke vader Hendrik. Een boeiend stuk muziek, waarin men nu en dan ‘de vader in de zoon kan horen’, zoals Vondel dichtte over Jan Pietersz. en Dirk Sweelinck. Dat brengt ons bij De Klerks intieme en buitengewoon fraaie Ricercare – een hommage aan Sweelinck uit 1950. Ik kan het niet laten hierbij aan te tekenen dat met mij vele orgelliefhebbers wachten op een box met historische opnamen van Albert de Klerk. De Andriessen-De Klerk Stichting heeft hierin een schone taak.
Herma Ardesch tekende voor de fraaie cover met Mondriaan-reminiscenties. De opnamen, gemaakt op verschillende data en locaties, zijn prima. De Nederlandse werken op de cd zijn opgenomen op het kostelijke Adema-orgel (1906) en de Franse werken op de grote broer in de Kathedrale Basiliek Sint-Bavo.
Bekende opnamen van het prachtige Adema-orgel uit de St. Josephkerk zijn de Andriessen-box van Albert de Klerk en diens improvisaties gerangschikt volgens de vier seizoenen en de cd met werken van Albert de Klerk door Gemma Coebergh; maar laten we zeker niet vergeten het indrukwekkende muzikale monument dat Henk Klop ons achterliet met zijn improvisatieplaat Ombres!
Gonny van der Matens fonografische nalatenschap is geen platvloers buffet maar een geraffineerd samengesteld à la carte banket.
De goddelijke routine
Gonny van der Maten speelt composities van Hendrik Andriessen, Louis Andriessen, Olivier Messiaen, Albert de Klerk en Jean-Yves Daniel-Lesur
Fête-Dieu (Hendrik Andriessen) (opname St. Joseph Haarlem, 2017); De goddelijke routine (Louis Andriessen) (opname St. Joseph Haarlem, 2017); Le banquet céleste (Olivier Messiaen) (live-opname Kathedrale Basiliek St. Bavo Haarlem, 2014); Ricercare (Albert de Klerk) (opname St. Joseph Haarlem, 2017); La vie intérieure (Jean-Yves Daniel-Lesur) (opname Kathedrale Basiliek St. Bavo, 1990).
Gonny van der Maten – GM171559 – 62’57, booklet 28 pagina’s (NE/EN), prijs € 19,95 exclusief verzendkosten
Bestellen: per mail gonnyvandermaten@gmail.com
