Het grote Metzler-orgel van de Cathédrale Saint-Pierre van Genève blijkt alles te kunnen. Officieel is het natuurlijk een neobarokker van de eerste orde, maar onder de handen van vaste organist Vincent Thévenaz hoor je de meest ongehoorde geluiden en stijlen uit het orgel komen.
advertentie
Piet Bron schrijft op zijn orgbase.nl dat het orgel uit 1965 (IVP/67) is ontworpen in de late achttiende-eeuwse barokstijl, met een paar hergebruikte registers van het vorige orgel uit 1907 en wat romantische tongwerken. Vergeet dat maar snel. Het is een universeel instrument.
Thévenaz toont zich een meester in het uitzoeken van registraties en hij combineert de klanken heel erg goed met de saxofoons van Vincent Barras. Die bespeelt er op deze cd drie: sopraan-, alt- en baritonsax.
Neem de tien minuten durende Suite Klezmer waarmee de cd begint. Soms begeleidt de organist de saxofoon met de spuckende Quintadeen van het Rugwerk of een tweevoets fluit. Vervolgens dan weer met het volle orgel. Daarbij hoor je wel even die zuigende mixturen die eigenlijk nergens mee mengen. Dan weer de grondstemmen.
Dankzij de elektrische registertractuur van het orgel kunnen de registraties razendsnel wisselen. De Cornet mag duelleren met de sax, maar even later ook de Cromorne 8’. Kortom, de toon is gezet met deze openingsmuziek. Wervelend, spetterend en virtuoos. Spatgelijk.
Het programma van de cd blijft nog even in Joodse sferen. In het volgende werk Kol Nidrei van Max Bruch is een grote rol weggelegd voor de achtvoets strijkers van het Récit Expressif. Aan het eind van dit meditatieve muziekstuk klinken de strijkers Salicional 8’ en Voix Célèste 8’ op z’n Engels samen met de Soubasse 32’.
Strijkers maken vond Oscar Metzler in 1965 kennelijk nog best moeilijk. Het strijkt namelijk een beetje stroef, maar eigenlijk is zo’n gedateerd geluid uit die periode ook wel weer leuk om te horen.
Verwacht op deze cd geen echte orgelmuziek. Thévenaz en Barras arrangeerden zelf voor deze cd muziek van zeer diverse herkomst. Ze hebben daarbij een goede hand van kiezen. Bijvoorbeeld de Suite West Side Story van Leonard Bernstein waar het orgel staat te swingen en net zulke glissandi laat horen als de saxofoon. Aan het begin ervan klinkt ritmisch vingergeknip en handgeklap. Soms denk je dat je vier saxofoons tegelijk hoort. Dat is niet zo. Thévenaz is gewoon echt heel erg handig en slim. En hij kent zijn orgel.
Er zit ook een Nederlands tintje aan de cd. Want de muzikanten maakten ook een potpourri van de muziek uit de muziekverzameling van (of liever voor) onze eigen Susanne van Soldt. Ze werd in 1586 Londen geboren als dochter van een protestantse Antwerpse koopman. Ze overleed in Amsterdam in 1615. Thévenaz gebruikt bij de uitvoering van deze muziek uitsluitend het zeer direct klinkende en zeer neobarok klinkende borstwerk. Zo mooi gedaan!
Beide uitvoerenden van deze spectaculaire cd hebben de voornaam Vincent. Twee keer een V. Het duo dat ze sinds 2005 vormen heet in het Frans Duo W, double V. Dat is een taalgrapje dat je niet in het Nederlands kunt maken, maar wel in het Frans en het Engels.
Vincent Thévenaz is een muzikale alleskunner. Eerst even een leeswaarschuwing: van de nu volgende zinnen kun je duizelig worden. Hij is docent orgel en improvisatie aan het conservatorium van Genève, hij is musicoloog, arrangeur, dirigent van een ensemble voor oude muziek en hij is zanger. Hij richtte een jongerenorkest op en dirigeert dat.
Maar hij is ook gespecialiseerd in jazz en hij studeerde Frans en Russisch en ook muziektheorie. Hij verzamelt muziekinstrumenten, met een voorliefde voor harmoniums en geeft concerten op die instrumenten. Merkwaardig is, dat op heel het internet niet is te vinden hoe oud hij is. Ik schat hem een jaar of veertig. Bekijk filmpjes van hem op YouTube: hij speelt orgel als een jonge hond.
Saxofonist Vincent Barras is al even begaafd. Hij speelt al vijftien jaar in Duo W en is muzikaal vergroeid met zijn naamgenoot.
Op de tweede helft van de cd komt tweemaal de naam van de componist Astor Piazzolla voor. Diens desolate Oblivion(vergetelheid) gaat door merg en been, maar de uitsmijter Piazzolada is een fantastisch jazzy spektakelstuk. Een echte uitsmijter.
Tussendoor hebben de mannen je ook nog eens verrast met de kleurrijk gearrangeerde Carmen Suite van Georges Bizet. Deze cd is maakt z’n titel volledig waar: Contrasten. Je valt doorlopend van de ene klankwereld in de andere. De beide muzikanten gunnen je geen moment rust. Luisteren zul je! En genieten!
De cd is opgenomen in de kerk waar ooit Johannes Calvijn preekte. Daarom eindig ik deze recensie met een korte toepassing. Concertcommissies die het orgel meer belangstelling gunnen, bijvoorbeeld via concepten als orgel-plus, leer dit van deze cd: show is geen vies woord.
Duo W – Contrastes
Trad.: Suite klezmer; Bruch: Kol Nidrei; Bernstein: Suite de West Side Story; Van Soldt / Valente: Danses de la Renaissance; Piazzolla: Oblivion; Bizet: Suite de Carmen; Bassano: Suzanne un jour; Piazzolla: Piazzollada.
Vincent Thévenaz, Metzler-orgel (1965) Cathédrale St.-Pierre, Genève; Vincent Barras, saxofoons
Klarthe Records – KLA108, TT 1’02’35, opname 04/2020, booklet 20 pagina’s (FR/EN); prijs € 15,00 | klarthe.com
