Gelukkig bestaan ze nog: bijzondere orgelproducties. Een cd die zich onderscheidt door orgel, organist én thema. Geen standaard orgelportret dit keer, maar een opname die het instrument ook in zijn tijd probeert te plaatsen en inzet op veelzijdigheid. Dat is hier in alle opzichten gelukt.
advertentie
De plaatsnaam Schnega zal bijna niemand wat zeggen. Het dorp ligt in de Duitse deelstaat Nedersaksen en herbergt een bijzonder salonorgel. Het is vergelijkbaar met het Alain-orgel in Romainmôtier en het Mutin-orgel in Meudon. Nog onbekender in Nederland zal de naam zijn van de opdrachtgever: Hugo Körtzinger, een Duitse schilder, beeldhouwer, schrijver en organist.
Walcker
Körtzinger gaf de opdracht tot de bouw van een universeel orgel, waarop hij de hele orgelliteratuur zou moeten kunnen spelen. Zelf had hij het concept uitgedacht en hij vertrouwde niemand minder dan Oscar Walcker toe het orgel in zijn atelier te bouwen. Walcker, telg van de beroemde orgelmakersdynastie, bouwde tijdens zijn leven meer dan 2.000 orgels. Dit orgel, opus 2576, is in alle opzichten uniek. In het uitgebreide booklet wordt zowel het orgel als zijn bespeler uitvoerig beschreven.
Na de oplevering – toen het nog relatief klein was en vooral leunde op het unitsysteem – werd het instrument in de tien jaar daarna nog drie keer onder handen genomen (1939, 1943, 1947. Uit eindelijk groeide het, ondanks de transmissies, tot een orgel met 63 registers en meer dan 2.000 pijpen. Het orgel is zo geïntoneerd dat zowel oude als romantische en nieuwe muziek er op gespeeld kan worden. Men mag gerust spreken van een bijzonder product is van de Orgelbewegung.
Veelzijdig
En dan de muziek. Die wordt op deze cd vertolkt door Martin Schmeding. Hij speelt werken van het Buxheimer orgelboek, Sweelinck, Buxtehude en Bach, tot aan de werken van Johann Nepomuk David en Paul Hindemith. Daarnaast improviseert Schmeding impressionistisch over enkele kunstwerken van Körtzinger zelf. U merkt het al: een zeer veelzijdige cd.
Het programma is volledig doordacht en uitgevoerd in de geest van Körtzinger. Schmedings muzikaliteit brengt alles op een voortreffelijke wijze samen tot een overtuigend geheel, wat deze cd zonder meer tot een geslaagd muzikaal hoogtepunt maakt.
Naast de genoemde componisten speelt hij ook werken van Distler en Pepping – misschien voor sommigen wat harde noten om te kraken, maar door Schmeding zó muzikaal uitgevoerd dat deze stukken bij uitstek geschikt zijn voor een eerste kennismaking met deze muziek.
Document
Schmeding heeft met deze opname een document neergezet dat de ideeën van de Duitse Orgelbewegung perfect weergeeft. Zowel op muzikaal gebied (muziekuitgaven en aanwijzingen uit die tijd) tot en met de orgelbouw.
Een aanrader!
E.F. Walcker & Cie Opus 2576
Adam Ileborgh von Stendal: Sequitur praeambulum in C et potest variari in d f g a (Tabulatur); Buxheimer Orgelbuch: Die suß nachtigall; Dufay: Alma redemptoris mater; Buxtehude: Ciacona e-Moll, BuxWV 160; Sweelinck: Variationen über ‘Onder een linde groen’; Pachelbel: Ciacona in d; Frescobaldi: Toccata nona; Bach: Passacaglia und Fuge c-Moll, BWV 582; Schmeding: Neun Improvisationen über die Figuren des ‘Fries der Lauschenden’ von Ernst Barlach; Karg-Elert: A cycle of eight short pieces for organ, op. 154; Hindemith: Orgelsonate Nr. 2; Distler: Partita ‘Wachet auf, ruft uns die Stimme’, op. 8/2; Orgelsonate; David: Fantasia super ’L’homme armé’; Pepping: Toccata und Fuge ‘Mitten wir im Leben sind’
Martin Schmeding, Walcker-orgel, Atelier Hugo Körtzinger, Schnega (D)
Aeolus – AE-11411, SACD, 2CD, TT 131′, booklet 48 pp. DU/EN, prijs € 29,99 | aeolus-music.com
