De jong gestorven Franse componist Nicolas de Grigny (1672-1703), tijdgenoot van Johann Sebastian Bach, schreef slechts één orgelwerk, het Livre d’orgue. Na zijn orgelstudie in Parijs was hij in 1697 teruggekeerd naar zijn geboorteplaats Reims, om zijn vader op te volgen als organist van de kathedraal. Twee jaar later bracht hij een groot orgelboek uit.
advertentie
De volledige titel van het omvangrijke werk – Premier Livre d’Orgue contenant une Messe et les Hymnes des principales fêtes de l’année – duidt erop dat De Grigny van plan moet zijn geweest om meer van zulke orgelboeken te schrijven. Daar is niet van gekomen, want de componist overleed vier jaar later, slechts 31 jaar oud.
Hij wordt desondanks beschouwd als de grootste Franse barokcomponist voor orgel. Ook Johann Sebastian Bach bewonderde hem. Hij schreef het hele Livre d’orgue over voor eigen gebruik toen hij als puber in Lüneburg logeerde en daar de muziek van De Grigny tegenkwam.
Organist Nicolas Bucher (*1975) is een warm pleitbezorger van De Grigny’s muziek. Voor mij haalde hij met zijn goed verzorgde spel alle vooroordelen onderuit die je tegen deze Franse barokmuziek kunt hebben: snaterende tongwerken, rijen tetterende cornetten en andere tertsregisters die je al dan niet ‘en taille’ en in dialogen om je oren worden geslingerd. Neem daarbij het goed gekozen orgel in de abdijkerk van Saint-Robert in het Franse dorp La Chaise-Dieu, dat De Grigny’s muziek als een handschoen past.
Vervolgens trekt het boekje je verder over de streep. Bucher spoort je daarin aan om nauwgezet naar de muziek te luisteren, bijvoorbeeld naar de manier waarop De Grigny in zijn composities met het begrip tijd speelt. Niet voor niets heet de cd Écrire le temps.
Het is moeilijke materie die Bucher aansnijdt, maar ook heel erg interessant. Maar het meest overtuigde mij deze muziek door de samenhang tussen orgelmuziek en het alternatim gezongen gregoriaans. De vier mannen tellende schola zingt zo welluidend, dat elk aspect wel op zijn plaats móet vallen. Deze hele cd-productie is daarmee van een overrompelende schoonheid.
Het Livre d’orgue, letterlijk vertaald Orgelboek, bestaat uit twee delen. La Messe bevat composities bij de vaste onderdelen van de mis: Kyrie, Gloria, Sanctus, Agnus Dei en Ite Missa est en beslaat de hele eerste cd. Het tweede deel heet Les Hymnes et Motets, met bewerkingen van gregoriaanse gezangen voor rooms-katholieke hoogfeesten, zoals Veni Creator, Pange lingua, Verbum supernum, Ave Maris Stella. Van alle vijf onderdelen is naast de muziek van De Grigny ook een motet van De Grigny’s leermeester Nicolas Lebègue (ca. 1631-1702) opgenomen.
In het tweetalige boekje (Frans en Engels) is helaas geen beschrijving of dispositie van het orgel (Marin Carouge 1727, restauratie Michel Garnier 1995 – 40/IVP) opgenomen, zelfs geen goede foto van het visueel interessante instrument. Maar op internet is altijd wel een bron aan te boren waar deze gegevens zijn te vinden. Ook zijn geen teksten van de gezongen onderdelen afgedrukt.
Écrire le temps
De Grigny: Livre d’orgue; Lebègue: Motets; Anoniem: Introït ‘Laetatum est cor meum’, Graduel ‘Domine praevenisti’
Nicolas Bucher, Carouge-orgel (1727), l’abbatiale Saint-Robert de La Chaise-Dieu, Haute-Loire (F); Ensemble Gilles Binchois
Editions Hortus – 184, 2CD, TT 159’13 – opname 08/2019; prijs € 22,00 | editionshortus.com
