Organist IJsbrand ter Haar maakte met zijn eerste cd op zijn huidige werkplek in de Grote Kerk te Elst een overtuigende schijf. Een mooie, creatieve mix tussen bekend en onbekend repertoire, met veel aandacht voor interpretatie, klank en registratie.
advertentie
Het Van Leeuwen-orgel (1952/1969/2004) in de Grote Kerk te Elst kreeg in 2019 een kleiner Engels broertje. Beide instrumenten zijn te horen op deze schijf. Ondanks diverse uitbreidingen en herintonaties is dit jaren 50-orgel gelukkig niet helemaal doodgeïntoneerd. De aanspraak van de prestanten en fluiten zijn aangenaam luistervoer.
De cd opent met de variaties over ‘Lucis Creator’ waarin Jehan Alain teruggrijpt op oude technieken als modaliteit, melodie in het pedaal, motetvorm en dubbelpedaal. Het is een mooie binnenkomer. Alleen de registratie in het dubbelpedaal met 16 voet doet wat merkwaardig aan.
Hugo Distlers triosonate kan veel verschillende opvattingen verdragen, van energiek tot het meer naar voren halen van de lyrische, melodische kwaliteiten. Voor dat laatste kiest Ter Haar, zonder dat het resultaat moeizaam of traag overkomt. Daarmee wordt maar weer eens bewezen dat goede muziek in iedere periode vanuit een ander gezichtspunt overtuigend gebracht kan worden.
Qua toucher kun je zeggen dat de verschillende speelmanieren zoals door Distler die aangeeft wat verliezen door de meer op lange lijnen gerichte aanpak. Anderzijds doet de aanspraak van het orgel ook veel. Al met al een doordachte keuze van Ter Haar.
Het laatste deel van de sonate is met de rijkdom aan tongwerken een fanfare-feestje, waarbij ook de opname alle werken van het orgel mooi in de ruimte heeft gevangen. Een vondst is het gebruik van de tremulant in het middendeel van Distler, waardoor de snelle filigrane lijntjes met die hoge registers echt gaan leven.
Jacob Bijsters nogal massieve Fantasie en Fuga in kerkstijl over Psalm 68 komt uitstekend uit de verf. Door de klank van het Van Leeuwen-orgel en de voortvarende aanpak breekt Ter Haar een lans voor Nederlandse romantiek. Omdat alle registraties in het booklet staan, is ook goed te volgen hoe je een romantisch stuk naar dit orgeltype kunt vertalen.
Het Engelse Walker-orgel komt eerst aan bod als kort echowerk in Bijster (!), en vervolgens uitgebreid in Stanfords Fantasia and Toccata. Het enige stuk waarbij ik een paar bedenkingen had. In de Fantasia bevalt de wat voorzichtige aanpak beter dan in de Toccata, waar het losse toucher en de wat logge klank qua aanspraak elkaar wat in de weg zitten.
In Weckmanns variaties over ‘Ach wir armen Sünder’ horen we een prachtige combinatie van articulatie en toucher. Ondanks dat Van Leeuwen-orgels vaak niet zo comfortabel spelen, is daar hier niets van terug te horen. Ter Haar houdt dat ook in de Toccata, Adagio en Fuga van Bach hoog in het vaandel, waardoor deze cd tot het slotakkoord staat als een huis.
Het booklet is zeer verzorgd, met een creatieve voor- en achterkant. Waarom deze er zo uitzien? Ook voor het antwoord daarop is het een must de cd aan te schaffen.
Een toren te hoog
Alain: Variations sur ‘Lucis Creator’; Distler: Orgelsonate Op. 18/2; Bijster: Fantasia in kerkstijl over Psalm 68; Stanford: Fantasia and Toccata in D minor; Weckmann: Ach wir armen Sünder; Bach: Toccata, Adagio en Fuga BWV 564
IJsbrand ter Haar, Van Leeuwen- en Walker-orgels, Grote Kerk, Elst (Gld)
Diamond Line – 163122, TT 68’, prijs € 16,95| bestelmuziek.nu
