Waarom zou je een Bach-cd op een Duits-romantisch orgel maken en hoe klinkt dat dan? De Russische organiste Elena Privalova speelde in 2019 en 2020 in Riga een concertcyclus met het complete Bach-werk. Het concert waarin alle toccata’s en fuga’s werden uitgevoerd in de kathedraal aldaar beviel kennelijk zo goed dat het later opnemen van het programma een betrekkelijk kleine moeite geweest moet zijn.
advertentie
Deze pragmatische aanleiding voor het maken van de cd maakt des te meer nieuwsgierig naar haar aanpak. Privalova studeerde in Moskou orgel en piano, maar volgde tevens diverse cursussen en masterclasses bij gerenommeerde West-Europese organisten. Als aanvulling op de praktische kant van het musiceren studeerde ze musicologie.
Een mogelijke benadering zou zijn geweest om Straube-edities van de toccata’s en fuga’s op de lessenaar te zetten van het Walcker-orgel uit 1844. Bach zou dan zijn overgoten met een hoogromantische saus en klinken als muziek van Reger. Zoiets is wel eens gedaan. Het resultaat is dan musicologisch interessant, maar tegelijk ook grotesk en vervreemdend.
In plaats daarvan staat een ‘oertekstuitgave’ bij haar op de lessenaar met slechts de noten. Vervolgens benadert zij de stukken eerbiedig ‘blanco’ als autonome kunstwerken, zonder al te uitgesproken interpretatieconcept. We horen dus meer Bach dan Privalova . Ze speelt onverstoorbaar en ook wat ongenaakbaar en is daardoor niet in een hokje te plaatsen. Dat lijkt misschien saai, maar de pianistische speeltechniek, en de onmiskenbare drive in haar spel en vooral de prachtige composities van Bach zorgen dat het toch niet echt gaat vervelen.
Het is goed dat de ten onrechte wat onderbedeelde Toccata BWV 566 ook geprogrammeerd is. Fijn is ook dat ze niet zoals veel organisten wel angstvallig doen, de fuga’s van de F-Dur en de ‘Dorische’ weglaat. Want dat zijn ware meesterstukken.
Hoewel de Mixturen van dit orgel nog verrassend helder klinken en Privalova beslist niet alles legato speelt is het totale klankbeeld nog behoorlijk zwaar, dik en ondoorzichtig wat niet verrassend is bij een Walcker; echt prettig klinkt dat niet bij Bach.
Het boekje heeft de uitstraling van een kleine glossy en ziet er goed uit. De toelichting is vlot geschreven maar geeft niet veel diepgaande informatie. Over het orgel wordt zelfs met geen woord gerept terwijl het orgel van Riga toch echt een bijzonder en belangwekkend instrument is. Dat is voor een orgel-cd teleurstellend.
Het zou interessant zijn deze organiste eens te horen in een romantisch programma waarin ze een expressieve kant van haar muzikantennatuur kan laten horen. Ook doet de cd verlangen naar een bredere presentatie van de mogelijkheden van het orgel, met een programmering die de kwaliteiten uitgebreid etaleert en optimaal benut. Bach beluisteren we dan ondertussen wel op een cd die opgenomen is op een passend, liefst Midden-Duits, barokorgel.
J.S. Bach – Organ Works – Elena Privalova
Toccata and Fugue F major BWV 540; Toccata E major BWV 566; Toccata and Fugue D minor BWV 538; Toccata, Adagio and Fugue C major BWV 564; Toccata and Fugue D minor BWV 565
Elena Privalova, E.F. Walcker-orgel (1880-1884), Domkerk, Riga, Letland
Quartz – QTZ2144, TT 68’24, opname 03/2021, CD/Flac/mp3, prijs £ 7,99 – £ 14,99 | quartzmusic.com
