Vorig jaar bracht Evan Bogerd een cd uit met Frans-symfonisch repertoire, uitgevoerd op het Adema-orgel van de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam. Het werd hoog tijd om er aandacht aan te geven, want om meerdere redenen verdient deze plaat het om door velen beluisterd te worden.
advertentie
Alleen al het feit dat er weer eens een plaat uitgebracht wordt van het Adema-orgel in de Mozes- en Aäronkerk mag een reden zijn deze cd aan te schaffen. Zoveel recente opnamen zijn er niet van. Hoewel, naast de cd van Evan Bogerd is er door DMP een cd uitgebracht van Daniël Nunes, die naast Franck, Andriessen en Vierne uitvoert.
Evan Bogerd speelt naast Franck ook Widor en Jongen. Op het gespeelde repertoire kom ik zo wel. Eerst de lezer eraan herinneren dat het orgel in de Mozes het eerste orgel in Nederland is waarvoor de klankwereld van Cavaillé-Coll model stond. Onder advies van de Franse diplomaat Philbert bouwde de firma Adema zijn eerste Frans-symfonische instrument. In de loop van de negentiende eeuw is het alleen maar Franser geworden, toen een groot deel van de tongwerken vernieuwd werd. Helemaal Frans is het niet. De Fagot-Hobo van het Positief Expressief is meer Duits dan Frans, ook al doet die het wat mij betreft prima in de Cantiléne uit de tiende van Widor.
Maar als Bogerd het Eerste Choral van Franck inzet, klinkt toch echt die heerlijk verzadigde achtvoetenklank, die bij een Frans-symfonisch instrument hoort. Bogerd kiest voor een interpretatie waarin Franck weer de Maître angelique is: bezonken en verheven. Dat is zonder meer mooi en Bogerd staat met die keuze niet alleen. Bij Ben van Oosten ligt het tempo ongeveer even laag.
Dat ook een organist die nog aan het begin van zijn carrière staat voor zo’n rustig tempo kiest verraste me wel wat. Zo onstuimig als Olivier Penin, een verre opvolger van Franck in de St. Clotilde, hoeft ook weer niet, maar dit is wel het andere uiterste. Als Bogerd in dat rustige tempo nog de nodige rubati aanbrengt, gaat de muziek naar mijn smaak soms wat teveel stilstaan. Maar dat is heel persoonlijk en ik vind het ook zeker niet jammer om naast de talloze uitvoeringen die ik al op cd heb ook deze zeer gerijpte vertolking te hebben staan.
De interpretatie die Bogerd van Francks Cantabile geeft komt op mij evenwichtiger over. Hier gaan bezonkenheid en gedrevenheid op een prachtige manier samen. Je kunt hier wél horen dat de barkermachine er soms voor zorgt dat tonen met een plof tot klinken komen. Mij stoort dat niet, ik vind ’t wel charmant.
Maar zijn hoogste troeven speelt Evan Bogerd uit met de tiende orgelsymfonie van Widor en de Sonata eroïca van Joseph Jongen. Met zijn negende en tiende symfonie is Widor een nieuwe koers ingeslagen, door zijn symfonische idioom te combineren met gregoriaanse melodieën. Ik heb dat, tot ik Tournemire leerde kennen, altijd een wat moeizame combinatie gevonden. Maar van die aarzelingen blijft niets over als je hoort hoe Bogerd de tiende van Widor neerzet. Vooral in het tweede deel voegt het gregoriaans zich in de romantiek van Widor. Het krijgt hier en daar een bijna sprookjesachtig gewaad. Ook heb ik bijzonder genoten van de finale van deze tiende, die onder Bogerds handen zowel vurig als verheven klinkt. Adembenemend is het decrescendo aan het einde van de finale, gevolgd door de reprise van het openingsdeel.
Maar ook Bogerds vertolking van de Eroïca van Jongen is groots. Ook zo’n stuk dat mij niet altijd overtuigt; soms komt het me te martiaal of zelfs banaal over. Maar Bogerd weet zowel de felle als de poëtische kant van deze sonate onder één spanningsboog te houden en dat is een prestatie.
Misschien is een nadeel van deze cd dat alle stukken die erop zijn vastgelegd zijn, bekend tot overbekend zijn. Ik zal vast de enige niet zijn die er al meer uitvoeringen van in huis heeft. Maar dan wordt op deze cd nog steeds een hoogstaand recital ten gehore gebracht op een voor Nederland zeer belangwekkend orgel. Dus ook voor de kenners aanbevolen!
Evan Bogerd – L’orgue Symphonique
Franck: Choral no. 1 en mi majeur; Cantabile en si majeur; Widor: Symphonie Romane, op. 73 (Moderato, Choral (Adagio), Cantilène (Lento), Final (Allegro)); Jongen: Sonata Eroïca, op. 94
Evan Bogerd, Adema-orgel, Mozes & Aäronkerk, Amsterdam
Festivo – CD 6962552, TT 79’37, opname 1 juli 2021; booklet 20 p. NL/EN; prijs € 16,95 | festivo.nl / evanbogerd.nl
