Het blijft natuurlijk de vraag wat je vindt van Franck op een modern orgel, of, beter gezegd, op een niet-Cavaillé-Coll-orgel. De vraag is ook wat Hauk heeft bewogen The Organ Works van Franck in Ingolstadt op te nemen.
advertentie
The Organ Works – komt er nog een tweede deel? Het vermoeden lijkt gerechtvaardigd dat Hauk gewoonweg heel graag het schitterende werk van Franck eens op zijn prachtige instrument in die rijke akoestiek van zijn Münster wilde opnemen.
En ja, het is een heel fraaie Klais. Franck klinkt imposant. Het orgel heeft twee zwelwerken. De chamades helpen bij het maken van een majestueuze klank, zonder dat het agressief wordt. Met deze Klais zijn wij in een heel andere wereld dan die van de St. Salvator te Brugge, waar onze Albert de Klerk in 1971, in weerwil van de hem bekende Cavaillé-Coll in de Sainte-Clotilde, zijn complete Franck opnam voor CBS.
Hauk schrijft over zijn tempokeuze. Hauk baseert zich op de vondst van een partituur met tempo-aanwijzingen die enkele jaren geleden is gedaan. Joris Verdin heeft kort na deze vondst op twee cd’s gedemonstreerd hoe deze aanwijzingen gerealiseerd kunnen worden. Deze vondst, onderzoek door Joël-Marie Fauquet en de nieuwe praktijk door onder andere Verdin brachten een zekere schok teweeg onder Franck-liefhebbers. We leken van een mystieke père angelique te gaan naar een virtuoze vriend van Chopin. Na deze storm door de vermeend stoffige Franck-traditie is het stof weer neergedwarreld.
De verschillen blijken genuanceerd. De vraag is al of de interpretatie en toepassing van de aanwijzingen correct is. Vervolgens werd na de vondst van deze aanwijzingen gesteld dat Franck te weinig als virtuoos en te veel als mysticus werd uitgevoerd. Ach kom! Luister eens naar die schitterende oude opnamen van onder andere Jeanne Demessieux en Pierre Cochereau. Luister eens naar de recentere opnamen van Jean Guillou. Of, weer heel anders, naar de enige opname van nota bene Charles Tournemire (Arbiter 156, 2008)! Tournemire, die een boekje heeft geschreven over zijn geliefde Franck en daarin ontboezemt hoe vrij en improvisatorisch Franck wel niet speelde. ‘Gooi die metronoom toch weg!’, aldus Tournemire.
Dat laatste punt is misschien toch wel belangrijker dan tempokeuze: die bijzondere speelstijl, die de suggestie wekt dat je de muziek zelf improviseert. Het ongelijke, rapsodische, quasi-improvisatorische. ‘Zij die het gevoelsleven van Franck niet van ‘nabij’ hebben gekend, moeten het volgende advies onthouden met betrekking tot de interpretatie van de ‘rekbare zin’ waarvan hij zich zo vaak heeft bediend in zijn werken’, zo schrijft Tournemire.
Vervolgens geeft hij enkele notenvoorbeelden, waar we aanwijzingen als ‘aanhouden’ en ‘langer aanhouden’ zien staan. En bij Choral III tekent Tournemire aan: ‘Eerbied voor metronomische beweging zou ketterij zijn en volstrekt tegengesteld aan de bedoelingen van Franck.’ En: ‘Het allerlaatste stuk zeer breed, verheven van geest.’
Hauk erkent deze vrijheid in de tekst van het boekje en in zijn spel. Wel houdt hij de metronoomcijfers van Franck aan die enkele jaren geleden zijn ontdekt in ene partituur van Franck. De interpretatie van deze cijfers die heeft geleid tot een rappere Franck is inmiddels niet onweersproken.
Ingolstadt heeft een monumentale Münster. Het Klais-orgel is een specimen van de hoge standaard van deze klasse-orgelmaker. Hauk levert een grootse en virtuoze Franck. Het is aan de luisteraar of hij de mystiek, sfeer, poëzie en sonoriteit van een heuse Cavaille-Coll prefereert.
César Franck – The Organ Works
Choral I FWV 38 / CFF 105; Cantabilé (uit Trois pièces) FWV 36 / CFF 103; Choral II FWV 39 / CFF 106; Andantino (uit L’Organiste Vol. 2) FWV 24-15 / CFF 75; Quasi Marcia (uit L’Organiste Vol. 2) FWV 24-6 / CFF 61; Prélude, fugue et variation (uit Six pièces) op. 18 / FWV 30 / CFF 30B; Pastorale (uit Six pièces) Op. 19 / FWV 31 / CFF 99; Offertoire sur un noël breton CFF 34; Choral III FWV 40 / CFF 107
Franz Hauk, Klais-orgel, Liebfrauenmünster, Ingolstadt (D)
Priory Records – PRCD 1227, TT 74′, opname 03/2019, £ 11,99 | prioryrecords.co.uk
