Wanneer de naam Georg Böhm valt, hangt er vaak een zweem van mysterie in de lucht. Tot op de dag van vandaag is het niet helemaal duidelijk hoe zijn relatie met Bach precies in elkaar zat. Was Böhm zijn leraar, zijn grote voorbeeld, of… ? Het blijft een raadsel, en dit geheim lijkt zich niet zomaar prijs te willen geven.
advertentie
Wat Böhm zo fascinerend maakt, is dat zijn repertoire los van zijn Bach-connectie al indrukwekkend genoeg is. Zijn volledige orgeloeuvre past op slechts twee cd’s, maar biedt voldoende variatie voor twee boeiende programma’s.
Aantrekkingskracht
De grootste aantrekkingskracht schuilt misschien wel in de manier waarop Böhm de stijlen van Midden- en Noord-Duitsland weet te verbinden. Daarmee was hij zonder twijfel een trendsetter voor Bach, die net als Böhm opgroeide in een vergelijkbaar muzikaal Umfeld en zich eveneens liet inspireren door de stylus phantasticus uit Noord-Duitsland.
Bij Böhm kunnen we bovendien volledig op de muziek zelf focussen, zonder te verzanden in eindeloze wetenschappelijke discussies. Precies honderd jaar geleden promoveerde Johannes Wolgast op Böhms oeuvre en zette hij de contouren van diens werk min of meer vast. Natuurlijk is het mogelijk dat een deel van zijn composities is verdwenen, maar concrete aanwijzingen daarvoor zijn er niet.
Thomas-orgel
Na eerdere toonaangevende opnames door onder anderen Stef Tuinstra en Hans Davidsson besloot de Fransman Christophe Guida zijn eigen interpretatie van Böhm hieraan toe te voegen. Voor deze eerste cd koos hij het orgel van de Église Protestante in Wissembourg, gebouwd door Dominique Thomas. Deze keuze roept gemengde gevoelens op.
Hoewel Thomas zich duidelijk liet inspireren door de Noord-Duitse barok, slaagt het instrument maar gedeeltelijk in het vangen van deze stijl. Vooral de tongwerken passen niet goed in het klankbeeld en kunnen soms storend werken. Ook het pedaal als zelfstandig werk sluit in het plenum niet mooi aan op het hoofdwerk Daarmee mist het instrument soms toch de grandeur die deze muziek verdient.
Guida
Guida zelf is een vaardige organist die uitblinkt in verzorgd spel, fraaie articulatie en smaakvolle versieringen. Toch blijft zijn interpretatie enigszins vlak. Noord-Duitse muziek vraagt om een stylus phantasticus, een vrije en fantasierijke benadering die hier soms ontbreekt.
Wat vooral jammer is dat hij, als hij soms de vrije hand neemt, dit niet altijd even overtuigend doet. Een goed voorbeeld hiervan is het Praeludium in a-moll: Guida begint sterk en houdt de spanningsboog lang vast, maar in de pedaalsolo aan het eind vertraagt hij onverwacht, waardoor de opgebouwde spanning ineenstort.
Een ander voorbeeld is de tweede variatie van Christe, der du bist Tag und Licht. Maat 67 markeert een sfeerwisseling die bij Guida te abrupt overkomt, waardoor de eenheid van de variatie verstoord wordt. Toch zijn er ook hoogtepunten, zoals de frisse aanpak van Herr Jesu Christ, dich zu uns wend.
Connectie
En hoe zit het nu met Bach en Böhm? Een uur luisteren naar Böhms muziek leert ons dat de kruisbestuiving tussen Midden- en Noord-Duitse stijlen zowel Bach als Böhm rijkelijk heeft geïnspireerd. We weten dat er een levenslange muzikale en wellicht ook persoonlijke band was tussen beiden, al was het alleen maar doordat je Bach’s composities kon afhalen bij de organist van de St. Johannis in Lüneburg.
Georg Böhm – Organ Works
Praeludium und Fuge in C-Dur, D-moll, A-moll; Partita’s Ach Wie Flüchtig, Ach wie nichtig; Treuer Gott, ich miss dir klagen; Auf neinen lieben Gott; Christe, der Du bist Tag und Licht; Wer nur den lieben Gott lässt walten; Herr Jesu Christ, Dich zu uns wend; Choralbearbeitung Gelobet seist Du, Jesu Christ.
Christophe Guida, Dominique Thomas- orgel (2015), Église Protestante Saint-Jean te Wissembourg (F)
Paraty – 1823145, TT 76’37, booklet 16p (F/E), prijs 18,99 | paraty.fr
