Het voordeel van het mogen recenseren is dat je daardoor zelf ook weer nieuwe werelden ontdekt. Deze productie met werk van Giovanni Gabrieli is daar opnieuw een voorbeeld van. Dat er in Italië orgels stonden wist ik ook wel, maar dat er ook juweeltjes uit de zestiende eeuw de tand des tijds hebben doorstaan had ik eigenlijk nooit zo meegekregen. Daarmee is deze 3cd-set een mooie kennismaking met deze Italiaanse wereld, daarin zal ik vast niet de enige zijn.
advertentie
De Italiaan Giovanni Gabrieli is rond 1554 geboren in Venetië en heeft onder andere een deel van zijn studie meer noordelijk, in München, doorgebracht. Contacten had hij onder andere met Heinrich Schütz en hij had leerlingen uit Noord-Europa. Zo zie je maar dat musici ook in die wilde jaren al echte globetrotters waren. Er is ons een breed vocaal en instrumentaal nalatenschap van hem overgeleverd, waarbij de klaviercomposities een belangrijk bestanddeel zijn.
Zoals gebruikelijk bestaan ze hoofdzakelijk uit toccata’s, canzones en ricercars. De toccata’s zijn echt geschreven vanuit virtuositeit, bij de andere werken zie je de gebruikelijke opzet om meer fugatisch te werken. Overigens is de doorwerking van de fuga vaak van korte duur. Al snel wordt overgestapt op een ander thema of op vrije fantasie. Daarnaast heeft Gabrieli een tiental onbekende motetten voor orgel of klavecimbel bewerkt, een vorm die in zowel katholiek als protestants Europa veel werd toegepast.
In die zin was Gabrieli niet uniek. Wel zou het de moeite waard zijn om te onderzoeken welke invloed hij heeft gehad op de generatie na hem (hij overleed in 1612), zeker gezien het feit dat leerlingen van heinde en verre naar hem toe kwamen.
Het orgel van de Duomo of S. Corpo di Cristo uit Valvasone (Venetië) dateert uit 1533 en is gebouwd door Vincenzo Colombi, waarvan de Italianen pretenderen dat deze weer klinkt zoals de bouwer het bedoeld heeft. Ondanks de bescheiden omvang (een klavier met aangehangen pedaal en acht stemmen) valt het instrument op door zijn grootste klank. Een imposant en helder plenum, vocale prestanten en mooie fluiten wisselen elkaar af. Een orgelklank die niet snel verveelt, mede door de middentoonstemming. Daarnaast wordt een deel van het repertoire op klavecimbel ten gehore gebracht. Het betreft hier een zeventiende-eeuws Italiaans instrument van een onbekende bouwer.
Roberto Loreggian tekende voor deze integrale. Hij heeft zijn opleiding onder ander genoten bij Ton Koopman. Zijn spel is verzorgd en muzikaal. Waar Koopman vaak meer vanuit virtuositeit denkt heeft het spel van Loreggian een aangename rust, zonder dat het verveelt. Hij gebruikt mooie tempi en denkt vanuit duidelijke lijnen, waardoor er echt een verhaal ontstaat.
Dergelijke integrale opnames zijn mijns inziens vaak meer geschikt als documentatie en studie dan ‘recreatief’ luisteren. In die behoefte voorziet het zeker. Het is niet alleen een mooie gelegenheid om de Italiaanse wereld te leren kennen, maar ook om van een vakman te leren hoe je met deze materie om kan gaan. Het booklet zelf is uiterst informatief, niet alleen over Gabrieli en zijn muziek, maar onder andere ook een toelichting van Loreggian omtrent vingertechnieken en de registraties. Leerzaam!
Giovanni Gabrieli – Complete Keyboard Music
Roberto Loreggian organ & harpsichord
Toccate, Ricercari, Canzoni, Intonazioni, Fantasie, Fuga’s en Motetten
Brilliant Classics – 95345, 3cd, 61’12 + 73’03 + 56’40, booklet 20 pagina’s (EN), prijs € 11,99
Bestellen: klassiek.nl
