Toen deze cd vorig jaar uitkwam, leefde organist Liuwe Tamminga nog. Nu hij er niet meer is – hij overleed onverwacht eind april van dit jaar op 67-jarige leeftijd –, is dit klankdocument extra waardevol geworden. Onbedoeld en onverwacht is deze productie een eerbetoon geworden aan Tamminga.
advertentie
Liuwe Tamminga en Leo van Doeselaar maakten in september 1994 radio-opnamen voor de Evangelische Omroep. Ze deden dat in de kerk waar Tamminga sinds 1982 organist was, de San Petroniobasiliek in de Italiaanse stad Bologna. Eind vorig jaar, 27 jaar later dus, verschenen de opnamen op cd.
In de kerk staan tegenover elkaar twee bijzondere en zeer oude orgels. Het Epistelorgel is 550 jaar oud. Het is gebouwd door Lorenzo da Prato in de periode van 1471-1475, met een klavier, 12 stemmen en een aangehangen pedaal. Het Evangelieorgel is 125 jaar jonger. Baldassarre Malamini bouwde het in 1596 en het eenklaviers instrument heeft elf stemmen en eveneens een aangehangen pedaal.
De orgels zijn bijzonder goed bewaard gebleven. Beide zijn ze groot van toon, maar ook zeer fijnzinnig geïntoneerd. De zeer royale nagalm van de kerk en de middentoonstemming doen de rest. Mocht je niet van orgels in middentoon houden en ook niet van oude muziek als die van Gabrieli, hier in Bologna valt alles op zijn plek en snap je de muziek.
In Giovanni Gabrieli’s tijd – de componist leefde van 1555 tot 1612 in Venetië – hadden veel grote stadskerken overal in Europa een evangelieorgel en een epistelorgel aan weerskanten het koorgedeelte van de kerk. Vanuit het schip van de kerk gezien, staat het evangelieorgel links en het epistelorgel rechts. Dat was zo in Gabrieli’s eigen kerk in Venetië en ook in Bologna. In Bologna staan die orgels er nog steeds, in Venetië zijn ze helaas verdwenen.
De orgels werden gebruikt in de zogenoemde altenatimpraktijk, de afwisseling van tussen verschillende groepen van zangers en instrumentalisten. Gabrieli schreef de werken die op deze cd klinken als concertante muziek voor twee orgels. De beide instrumenten klinken afwisselend – waardoor je heel goed de klankverschillen kunt horen – en tegelijkertijd. Klein nadeel van de cd is dat je tijdens het luisteren niet kunt horen wat Tamminga en wat Van Doeselaar speelt.
Beide spelers zijn goed aan elkaar gewaagd en genieten van deze onbekommerde muziek, waarin de Italiaanse zon doorlopend schijnt.
De opname van Okke Dijkhuizen is erg mooi. Alle details van het spel van Van Doeselaar en Tamminga zijn goed te volgen en toch blijft de ruimte meeklinken.
Giovanni Gabrieli – Dialoghi Musicali
Fuggi per se sai. Aria da sonar a 8; O che Felice hiorno. Hodie Christus natus est a 8; Chiar Angioletta. Aria de sonar a 8; Dormvia dolcemente a 8; Canzone Septimi Toni a 8; Sonata Pian & Forte a 8; Canzon Noni Toni a 8; Canzon Septimi Toni a 8; Canzon Duodecimi Toni a 8; Sonata Octavi Toni a 12; Canzon XXVII Fa Sol La Re a 8; Canzon XVIII Sol Sol La Sol Fa Mi a 8; Canzon XII a 8; Canzon XIV a 10; Canzon VIII a 8.
Liuwe Tamminga (Epistelorgel, Lorenzo da Prato, 1471-1475, 12/IaP) en Leo van Doeselaar (Evangelieorgel, Baldassarre Malamini, 1596, 11/IaP, Basilica San Petronio in Bologna (Italië).
Passacaille Records – 1082, TT 67’08, opname 09/1994; booklet 20 p. EN, prijs € 17,00 | passacaille.be / documuziekproductie.nl
