Duke Ellington (1899-1974) is een afro-Amerikaanse jazzlegende. Hij speelde piano en componeerde muziek voor zijn eigen band en werd daar wereldberoemd mee. Hij had een fabuleuze techniek, hij was vernieuwend. Z’n bekendste nummer is waarschijnlijk It Don’t Mean A Thing (If It Ain’t Got That Swing), uit 1932. Als je dat één keer hebt gehoord, vergeet je Duke Ellington nooit meer en het wijsje krijg je niet meer uit je hoofd.
advertentie
Ook nu, 46 jaar na zijn dood, worden muzikanten nog steeds geïnspireerd door Ellingtons muziek. Berry van Berkum bijvoorbeeld. Hij is organist van de Nicolaïkerk in Utrecht en van de Dominicanenkerk in Zwolle. Hij maakt deel uit van Het Orgel Trio (HOT), waarmee hij muzikale experimenten doet, van jazz tot gregoriaans. Behalve Van Berkum bestaat het trio uit Steven Kamperman, klarinet en Dion Nijland, contrabas.
Op deze nieuwe cd van HOT staan hele vroege en hele late werken van Duke Ellington. Ook staan er werken op die gecomponeerd zijn naar aanleiding van nummers van Ellington. Je hoort dus geen piano, maar een orgel als ‘akkoordenbasis’ voor de bandleden. Het trio is voor de gelegenheid uitgebreid met twee koperblazers: Joost Buis op de trombone en de jonge Ruben Drent op de trompet.
De cd is opgenomen in de Antonius van Paduakerk in Nijmegen, staat in het boekje. Als orgelliefhebber wil je dan weten wat voor orgel je dan precies hoort. Daarom ging ik op zoek. Er zijn twee kerken in de stad met die naam, één aan de Groesbeekseweg en één aan de Groenestraat, maar de speurtocht op orgbase.nl loopt aanvankelijk dood. Beide kerken beschikken over een Verschueren-orgel dat op de kerkvloer staat, wat handig is bij ensemblespel. Ik hoor een quintregister (2 2/3’ of geoctaveerd 1 1/3’), maar die heeft het orgel in de kerk aan de Groesbeekseweg niet. Toch hoor ik ook een 16′-pedaaltongwerk, maar die heeft de kerk aan de Groenestraat niet.
Een mail aan organist Berry van Berkum krijgt per kerende post antwoord. Hij laat weten dat de opnames zijn gemaakt in de kerk aan de Groesbeekseweg. Vier jaar geleden vond er een dispositiewijziging plaats, uitgevoerd door Verschueren. Op het Borstwerk is daarbij de Cimbel verwijderd. Dit register werd in de praktijk zelden gebruikt en ligt nu opgeslagen in het orgel. Een klankvolle nieuwe Nasard 2 2/3’ is ervoor in de plaats gekomen, schrijft Van Berkum tevreden. Het tweeklaviers orgel is gebouwd in 1968 en heeft zeventien stemmen. Bij de renovatie gebeurde nog meer. De Fluit 2’ van het Hoofwerk en de Octaaf 2’ van het Borstwerk wisselden van plek en ook werden de tongwerken gereviseerd.
Van Berkum gebruikt op de cd het orgel niet slechts als ‘continuo’, maar hij werkt met veel verschillende en zeer originele registercombinaties, zoals de neuzige Regaal 8’ van het borstwerk. Dat register heeft echt jazztalent. De koperblazers van de band hebben veel kracht. Het orgel is daar goed tegen opgewassen en biedt tegenspel in elk opzicht.
In mijn jeugd in Rotterdam, in de jaren zeventig, hoorde en zag ik op zaterdagen in de binnenstad vaak jazzbandjes spelen. Het was aanvankelijk niet mijn soort muziek, maar toch bleef ik kijken en luisteren. Die interactie van de muzikanten tijdens het musiceren boeide mij. Die fascinatie komt weer terug bij het beluisteren van deze cd. Ik mis daarbij wel het visuele aspect, want jazzmuziek moet je ook zien, vind ik. Daarom doe ik mijn ogen dicht en zwerf in gedachten de goede Antonius van Paduakerk binnen. Ik blijf in een hoekje staan luisteren.
HOT Het Orgel Trio & Brass – Reflections of Duke
Compositions by Duke Ellington – Decompositions and compositions by HOT
Duke Ellington: Jubilee Stomp’; T.G.T.T.; Indescribable; Come Sunday; The Mooche; Mood Indigo; Rockin’ in Rhythm; Dion Nyland: Allmighty Organ; Berry van Berkum: Svoboda; Heavenev; Steven Kamperman: Black and Tan Fantasy
Steven Kamperman, alt- & bes-clarinet; Dion Nijland, bas; Ruben Drenth, trompet; Joost Buis, trombone; Berry van Berkum, Verschueren-orgel, St. Antonius van Paduakerk, Nijmegen (Groesbeekseweg)
ZenneZ Records – ZR 2009010; TT 54’11; opname 10/2019; ‘booklet’ 1 pagina (EN); prijs € 15,00 | zennezrecords.com / hetorgeltrio.nl
