’s Avonds alleen in een kerk zijn, om op het orgel studeren. Het is net of de muziek dan anders is en dat je meer dan anders open staat voor de magische kant van de muziek. De kerkdeur zit op slot, de lichten zijn uit, het besef van tijd verandert, je hebt opeens aandacht voor de ouderdom van het gebouw.
advertentie
Als je even stopt met spelen, hoor je het geluid van de orgelwind harder dan ooit. Overal in de kerk hoor je onverklaarbare geluiden. Stemmen van buiten de kerk, geluid van verkeer. De betovering die van de klanken uitgaan lijkt de muziek die je speelt te veranderen.
De meeste organisten zullen dat verschijnsel wel kennen. Je haalt je van alles in je hoofd, bijvoorbeeld dat er iemand door de kerk loopt, terwijl je toch de deur achter je op slot had gedaan. Imaginaire denkbeelden, ofwel in het Engels: Images.
Subtiele schoonheid
De Engelse jonge organiste Anna Lapwood (25) schrijft in het boekje van haar nieuwe cd dat ze ’s avonds, spelend in kathedraal van het landelijke Engelse stadje Ely, op het idee kwam om van die magische muzikale nachtmomenten een cd te maken. En dat werd dus uiteindelijk de cd die hier wordt besproken.
Ze koos stukken uit, schrijft ze, die een nogal andere kant van het orgel laten horen. Het orgel is vaak luid en bombastisch – en her en der op de cd laat ze dat ook horen –, maar ze laat vooral muziek horen van een subtiele schoonheid. Een programma dat geheel bestaat uit onbekende muziek, maar zo mooi! De titel van deze cd is dus heel goed gekozen. Images.
Anna Lapwood is niet alleen vakorganist. Ze speelde ook jaren tijd harp in het Engelse Nationaal Jeugdorkest en werd daar ‘verliefd op de muziek van Ravel en Debussy’. Dat hoor je terug in de keuze van de werken op deze cd. In het dagelijks leven is ze Director of Music van Pembroke College in Cambridge. Wil je haar beter leren kennen, kijk dit filmpje. Wil je haar liever zien spelen, kijk hier: of hier voor een stukje Bach.
Mysterieus
Ze maakt haar belofte uit de toelichting in het boekje waar. De cd opent met drie delen uit Le Tombeau de Couperinvan Maurice Ravel, in een arrangement van onze eigen Erwin Wiersinga. Fragiele muziek. Uitermate tumulteus is daarna de Occasional Trumpet Voluntary van Patrick Gowers, een persiflage op de wereldberoemde Trumpet Voluntary van Jeremiah Clarke.
Het ‘Andante’ uit het strijkkwartet van Claude Debussy is door Alexandre Guilmant zo fraai bewerkt, dat je denk met een echt orgelwerk te maken hebt. Het werk begint met de strijkers in zwelkast met erdoorheen de Hohl Flute 8’ van het Great. Dat klinkt warm en tegelijkertijd mysterieus. Verderop duikt een korte melodie op, die zo uit een orgelwerk van Gijs Boelen zou kunnen zijn weggelopen.
Ook in het daaropvolgende Light in Darkness van de jonge componist Kerensa Briggs (*1991), blijkt dat het orgel in Ely goed in staat is Franse klanken weer te geven. De Vox Humana van het Swell met de tremulant, kast dicht. Wat een fijn geluid! De Improvisation van Nadia Boulanger sluit daar naadloos bij aan.
Het werk Images (waarnaar de cd is genoemd) van Owain Park (*1993) heeft een angstaanjagend thema. Het werk begint ermee, gespeeld meteen schrille trompet, of tuba.
Aldeburgh
Een bijzonder aspect aan deze cd-productie is het cd-boekje. Daarin staan vier foto’s waarop Lapwood zich laten vereeuwigen bij een sculptuur met de titel Scallop van beeldend kunstenaar Maggi Hambling. Het kunstwerk is in 2003 gemaakt ter nagedachtenis aan de componist Benjamin Britten. De sculptuur staat op het Noordzeestrand bij de Engelse plaats Aldeburgh, het dorpje waar componist Benjamin Britten sinds 1947 woonde en werkte. Britten organiseerde er jaarlijks een festival, dat – vele jaren na zijn overlijden – nog steeds bestaat.
Met deze informatie in je achterhoofd luister je anders naar Brittens Sea Interludes uit de opera Peter Grimes, die Lapwood heeft gearrangeerd voor orgel. Het is een soort filmmuziek, je moet de zee voor je zien, die nooit hetzelfde is. Op een vredige zondagochtend hoor je op het strand de kerkklok van het dorp luiden, tijdens een rustige nacht met maanlicht kun je je ziel tot rust brengen.
Anna Lapwood ging als kind vaak op vakantie in Aldeburgh, mede omdat haar vader daar had gewoond. Ze speelde er als kind op haar viool muziek van Britten in de parochiekerk. Kortom, Aldeburgh is thuiskomen voor Lapwood. Leuk is dat ze in het tweede deel – Sunday Morning – zelf het klokje bedient dat een secundant voor haar omhoog houdt.
Wakker
De Vocalise-Étude van Messiaen, ook in een arrangement van Lapwood, is weer getooid in strijkersklanken. Ze sluit de cd af met het tumultueuze Taking Your Leave van Cheryl Frances Hoad (*1980), die uitmondt in een orgie van geluid met een onverwacht slotakoord. Als je dat ’s avonds op het orgel van Ely speelt, is gegarandeerd het hele stadje wakker.
Ik ben onder de indruk van Lapwoods spel. Ze speelt trefzeker, verzorgd, gedreven en virtuoos. Ze heeft haar originele idee prachtig uitgewerkt in een al even origineel programma, waarin veel aandacht voor jonge Engelse componisten. Ze heeft daar heel persoonlijk over geschreven in het informatieve boekje, inclusief fotoshoot en dispositie van het orgel. Alles klopt.
Images
Ravel: Le Tombeau de Couperin (arr. Wiersinga); Gowers: An Occasional Trumpet Voluntary; Debussy: Andante (uit String Quartet in G Minor) (arr. Guilmant); K. Briggs: Light in Darkness; Boulanger: III. Improvisations (uit Trois Improvisations); Park: Images; Britten: Four Sea Interludes from Peter Grimes, Op. 33a (arr. Lapwood); Messiaen:Vocalise-Étude (arr. Lapwood); Frances Hoad: Taking Your Leave.
Anna Lapwood, Harrison & Harrison-orgel (84/IVP), Ely Cathedral, UK
Signum Classics – SIGCD688, TT 68’20, opname 01/2021; booklet 24 p. (EN); prijs € 19,95 | signumrecords.com
