Voor wie het nog niet op de kalender heeft staan: volgend jaar hebben we een bijzonder gedenkjaar. Het is dan 400 jaar geleden dat Jan Pieterszoon Sweelinck is overleden. Alle reden dus om ons daar op voor te bereiden.
advertentie
Klaas Stok heeft alvast een eerste bijdrage geleverd door een cd te maken met een dwarsdoorsnede van Sweelincks orgeloeuvre. Zoals te verwachten bespeelt Stok de ‘herschapen schoonheid’ aan de IJssel waar hij zelf alweer vele jaren organist is.
Na de restauratie in 1996 stond het orgel in de Zutphense Walburg volop in de belangstelling en werden er regelmatig zilveren schijven opgenomen. De laatste jaren is het wat stiller geworden. Goed dat er eindelijk weer een nieuwe productie is.
Dat het Bader-orgel zich ook uitstekend laat lenen voor het repertoire van onze orgelstamvader wisten we al. De vorige titularis, Bert Matter, nam ook ook al eens een handvol Sweelinck op. De Bader blijft verrassen. Als een kameleon lijkt zij zich moeiteloos aan te passen aan 400 jaar orgelmuziek. Misschien klinkt het voor de oud-Hollandse muziek soms net iets te lief, maar door een rijke registerschakering komt deze grande dame toch mooi voor het voetlicht. Bij de restauratie in 1996 dichtte Kees van Houten:
Steeds weer als ik Zutphen nader
en ‘k hem zie, Walburgervader,
langs de kade
in weelde baden,
wordt hij dierbaarder, die Bader.
Ruim 20 jaar later zeg ik hem dat nog steeds volmondig na.
Klaas Stok heeft een buitengewoon aangename manier van spelen en registreren, soms ook wel eens iets te aangenaam zodat de muziek heerlijk voortkabbelt en je bijna vergeet te luisteren. Ga je er eenmaal rustig voor gaat zitten, bij voorkeur met de partituur in de hand, dan heb je een heerlijk uur Sweelinck.
Als ik het spel zou moeten duiden is het vooral een denken vanuit de vocale lijnen, spelen met de ruimte, een zekere soberheid. In die zin is het bijvoorbeeld een tegenhanger van Léon Berben die soms frivool overkomt, lustig strooit met versieringen en doorgaans ook hogere tempi verkiest. Zonder de uitvoering van laatstgenoemde ter discussie te stellen vond ik eerlijk gezegd de interpretatie van Klaas Stok voor nu even een verademing.
Soms word je ook weer verrast door de schoonheid van de muziek van Sweelinck. Neem bijvoorbeeld de kleine Fantasia in g die in zijn tweestemmige eenvoud een prachtig lijnenspel toont. Stoer klinken de psalmvariaties.
Het programma is een fraaie afwisseling van grotere en kleinere vrij werken, wereldlijke variaties en sacrale koralen. In een goed uur ben je weer helemaal bij waarom we trots mogen zijn op onze Sweelinck.
Het booklet bevat een goede informatieve inleiding van de Sweelinck-expert Pieter Dirksen, aangevuld met een korte cv van orgel en organist. De dispositie is niet opgenomen, ook naar de gebruikte registraties blijft het gissen.
De afgelopen tijd zijn er meerdere goede Gesammtausgaben van Sweelinck verschenen, wie echter gewoon een mooi overzicht wil hebben is met deze cd van Klaas Stok aan het juiste adres.
Laat dat Sweelinck-jaar maar komen!
J.P. Sweelinck – Organ Works
Toccata C3 (SwWV 284); Puer nobis nascitur [Ons is gheboren een Kindekijn] (SwWV 315); Echo Fantasia d3 (SwWV 260); Ballo del granduca (SwWV 319); Toccata in a3 (SwWV 298); Fantasia in d2 (SwWV 259); Malle Sijmen (SwWV 323); Psalm 36 [Des boosdoenders wille seer quaet], (SwWV311); Fantasia g3 (SwWV 272); Est-ce Mars (SwWV 321); Toccata a2 (SwWV 297); Allein Gott in der Höh sei Ehr (SwWV 299); Almande Gratie [More palatino] (SwWV 318)
Klaas Stok, Bader-orgel, Walburgiskerk, Zutphen
Stichting Henrick Baderorgel SHBO 202021, TT 72’32, opname 02/2020, prijs € 15,00 | baderorgel.nl
