Componisten kun je in twee groepen indelen. Er zijn er die composities maken en zich er na voltooiing nauwelijks om bekommeren of het werk überhaupt wordt uitgevoerd. En er zijn er die het werk direct na het noteren van de laatste noot opnemen, via social media verspreiden om vervolgens constant de aandacht te blijven vestigen op hun creaties.
advertentie
Jean-Luc Etienne valt duidelijk in de eerste categorie. Volgens het booklet is hij een ’ware muzikant, zonder compromis’ en heeft hij een intuïtieve afkeer van alle quasi officiële manieren waarop je je als componist in de belangstelling kan zetten. De stukken op deze cd zijn dan ook allemaal wereldpremières!
Etienne noemt zich een ‘zelfopgeleide componist’, beïnvloed door het werk van Anton Webern, de late Igor Stravinsky en Jean-Pierre Leguay. Je zou hem dus als ‘postserieel’ kunnen bestempelen, met veel aandacht voor detail. Dat laatste uit zich bijvoorbeeld in het gebruik van eerder weinig dan veel stemmen en grote aandacht voor alle individuele stemmen.
Opvallend is dat hij in zijn toelichting bepaalde registraties noemt als bakens voor de luisteraar bij het volgen van de vorm en structuur van een compositie. Dat doet denken aan Siegfried Reda, die dat in zijn latere werken heel consequent heeft toegepast.
Etienne wortelt nog in het serialisme, waarvan de invloed eind jaren 60 van de vorige eeuw al sterk afnam. Toch heeft hij een duidelijk andere focus op harmonische ontwikkeling, waarmee je hem een belangrijke plaats kan geven naast componisten als Escaich en Florentz. Die combinatie maakt hem een unieke componist.
Het hier bespeelde orgel van de kathedraal Saint-Corentin in Quimper is de ideale keuze voor deze opname. Het klassieke Grand-Orgue en Positif in combinatie met een symfonisch Récit geven de precisie, helderheid en rijkdom aan kleuren die deze muziek nodig heeft.
Als eerste kennismaking met het werk van Etienne zijn de Meslanges perfect geschikt. Je zou misschien verwachten dat de factor emotie door de behoorlijk strenge manier van componeren helemaal naar de achtergrond verdwijnt. Niets is echter minder waar. Dat is al af te lezen aan de titels van deze elf korte werken: scherp, zonder haast, stil, levendig. Ook hier sluiten de registraties perfect aan, zodat je echt meegenomen wordt in het verhaal.
Ook zeer de moeite waard is Trente, waarin voor jonge organisten het pedaal echt als solist wordt ingezet en zij gedwongen worden het pedaal net zo vrij te bespelen als je bij een solo voor de handen zou doen.
Als laatste noem ik nog Murmure, geschreven bij het afscheid van Jean-Pierre Leguay als organist van de Parijse Notre-Dame, een herinnering aan zijn laatste (pianissimo gespeelde) postludium. Hierin merk je overduidelijk hoe Etienne iedere opeenvolgende noot heeft gewikt en gewogen, en dat hij ook de samenklanken in dit proces heeft meegenomen. Dat lijkt me dan ook het grote verschil met seriële muziek van iemand als Webern waarin de structuur vóór harmonie gaat.
Wie de begeleidende teksten van Etienne leest, merkt dat hij ervoor waakt om zijn muziek met veel blabla te omgeven. Juist daardoor gaan de stukken ook echt voor de luisteraar leven. Voor zo’n opstelling en wijze van componeren kun je niets anders dan diep je pet of hoed afnemen.
De werken op deze cd zijn ingespeeld door zowel de componist als door Pascale Rouet. Soms is een componist niet de beste verdediger van zijn eigen werk, maar in dit geval tonen beide spelers dat zij in staat zijn om deze complexe werken met veel overwicht te presenteren.
Aanbevolen!
Jean-Luc Etienne: Meslanges
Incandecence; Escapade; Meslanges, onze pièces brèves; Diptyque; Trente; Murmure; Una toccata; Strophe; Fanfares
Jean-Luc Etienne & Pascale Rouet, orgel kathedraal Saint-Corentin, Quimper (F)
Triton – TH576, TT 76′, prijs € 12 | disques-triton.fr
