Heel veel Krebs-integrales zijn er nog niet. John Kitchen speelde ze ooit in en Gerhard Weinberger heeft naast zijn inspanningen om alle werken van Krebs uit te geven ze ook nog eens op de zilveren schijf vastgelegd. Maar de meest opvallende verschijning blijft toch de uitgave van Querstand die de Altenburger ambtsopvolger van Krebs, Felix Friedrich, maakte. Op maar liefst twaalf cd’s eert hij zijn voorganger. Nu is het de beurt aan Manuel Tomadin, die er ‘slechts’ zeven schijfjes voor nodig heeft …
advertentie
Johann Ludwig Krebs wordt vaak gezien als de grote leerling van Bach. Of dit echt zo is valt nog te bezien. Hij verbleef inderdaad lang in Leipzig, maar in welke directe relatie hij tot de grote cantor stond blijft onduidelijk. Wel is duidelijk dat hij, samen met Johann Peter Kellner, patent had op plagiaat van de grootmeester. Regelmatig komen er hele flarden Bach voorbij. Erg is dat niet, ook in onze tijd imiteren we er lustig op los.
Oeuvre
Naast orgelwerken liet hij nog een bescheiden oeuvre aan instrumentale en vocale muziek na. Hoe het met de bekendheid van Krebs in zijn tijd was gesteld is eveneens onduidelijk. Na zijn dood lijkt snel vergeten. Het grootste deel van zijn werk is pas de laatste jaren geleden uitgegeven. Daarnaast is het vooral Felix Friedrich die zich, zittend op de orgelbank waar Krebs ooit zat, onvermoeid heeft ingezet om het werk van zijn voorganger te promoten.
Het is ook wel een oeuvre dat de moeite waard is om geëerd te worden. Het heeft weliswaar lang niet altijd het niveau van Bach, maar desondanks komt een boeiend palet aan preludia, trio’s en koraalbewerkingen voorbij. Soms zijn ze wel wat langdradig, soms qua contrapunt wat slordig, maar overwegend zit het knap in elkaar. Echt muziek op de grens van barok en rococo.
Met name in zijn preludia en fuga’s kan Krebs soms erg uitgebreid en herhalend zijn. Ondanks de vaart die hij aanbrengt in zijn Preludium en Fuga in d-moll is 26 minuten toch een hele zit en grappig genoeg kent het preludium na al die uitgebreid wel een heel abrupt slot. Zijn koralen zijn niet alleen erg fraai en goed uitgewerkt, maar hier valt vooral ook zijn gevoel voor woord-toon relatie op. Ook daarin geeft hij er blijk van in Leipzig goed te hebben opgelet.
Fantastische instrumenten
Tomadin heeft voor deze integrale zijn keuze laten vallen op fantastische orgels. De heldere Schnitger uit Noordbroek behoeft geen nadere aanbeveling en de Petrikirche in Freiberg zal ook bij velen wederom hoge ogen gooien.
Voor mij is het Silbermann op zijn best, die in ieder geval niet onder doet voor zijn grotere zus in de naburige Dom. Het heeft een indrukwekkende Silbermann-sound, zeker in de grotere registraties, maar ook een simpele koraalbewerking met de bovenwerkprestant als begeleiding en de hoofdwerkprestant uitkomend heeft een verstillende schoonheid (Jesu, meines Lebens Leben). Wat heb je soms weinig nodig om de mooiste muziek te maken!
Vooral ben ik bijzonder content met de uitgebreide demonstratie van het Zuidbroeker instrument. Na een zeer geslaagde restauratie blijft het orgel nog steeds een beetje in de schaduw van de andere Groningse dames staan en dat is jammer. Wat een fraaie tongwerken, waarbij opvalt dat ook de trompet ook solistisch hele goede diensten bewijst. Als je hoort hoe deze ingezet wordt in ‘Wir glauben all’ dan lijkt hij eerder voor deze doeleinden te zijn gebouwd dan voor het volle werk.
Voor de laatste cd keert hij terug naar zijn thuisland Italië. In Sondrio staat een recente creatie van Giovanni Pradella: een erg fraai en helder orgel, wat door Tomadin in veel combinaties wordt gepresenteerd. Bovendien is de kerk gezegend met een fraaie akoestiek. Wel wordt op enig moment de overmatige ‘spuck’ van de Viola da Gamba wat hinderlijk.
Tomadin
Zoals ook al bij eerdere uitgaven gememoreerd is Manuel Tomadin een vaardig speler. In minder dan een jaar tijd speelt hij de Gesammtausgabe in. Zorgvuldigheid, natuurlijke tempi en enthousiasme zijn daarbij zijn handelskenmerken. Hij spant zich ook in om de vier instrumenten in alle facetten te laten horen. Daar waar Krebs zelf minder boeiend is (bijvoorbeeld het koraaltrio over ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern’, waarbij Krebs wel heel vlot begint, maar uiteindelijk in de herhaling blijft hangen) lukt het Tomadin om de lijn vast te houden en gewoon vrolijk muziek te blijven maken.
Het oeuvre van Krebs is mooi over de cd’s verdeeld. Uiteraard staat de Klavierübung als geheel op een apart schijfje, maar de rest van de nalatenschap van Krebs laat zich lastig ordenen. Heel veel aanwijzingen omtrent ontstaansdatum zijn er bijvoorbeeld niet. Daarom heeft Tomadin er gewoon een aangename afwisseling van de preludia, trio’s en koralen gemaakt, waardoor het prettig luisteren is
Dat hij aan zeven cd’s voldoende heeft komt omdat hij kiest voor het volgen van de Breitkopf-uitgave. Redacteur Weinberger heeft zich hierin beperkt tot de ‘hardcore’ orgelwerken. Er zijn daarnaast echter nog de nodige fantasieën en koralen met solo instrumenten en een groot aantal manualiter sonates die zowel op orgel als klavecimbel uitvoerbaar zijn. Die slaat Tomadin over. Tevens speelt hij de laatste ontdekkingen die Felix Friedrich nog deed, een handvol koraalbewerkingen, niet. Dan nog blijft er genoeg over om Krebs overtuigend neer te zetten.
Het booklet is bescheiden, de registraties zijn op de website van Brilliant Classics te vinden.
Kortom, wie nog geen Krebs in zijn kast heeft staan of naast Weinberger en Friedrich nog een mooie vergelijking zoekt is bij Tomadin aan het juiste adres. Voor een aangename prijs heb je een mooi document in handen, vaardig gespeeld op fantastische instrumenten. Wat wil je nog meer?
Krebs – Complete Organ Music – Manuel Tomadin
Cd 1-2: Arp Schnitger orgel (1695), Kerk Noordbroek
Cd 3-4: Gottfried Silbermann orgel (1735), Petrikirche Freiberg
Cd 5-6 Schnitger/Freytag orgel (1793-1795), Petruskerk Zuidbroek
Brilliant Classics – 95363, 7CD, TT 486’04, booklet 16 p. EN, prijs € 19,99 | klassiek.nl
