advertentie
Enige beperking is goed voor een mens. Niet alles moet altijd maar meteen bereikbaar en beschikbaar zijn. Gelukkig staat niet al het moois van oude meesters op het wereldwijde web, maar komen er ook nog wel eens zeldzaam fraaie opnamen onverwacht – o verrukking! – van onder de spinnenwebben vandaan. Zo ook deze in alle opzichten zoete box met opnamen van grootmeester André Isoir.
Hier te lande misschien niet zo bekend, hoewel hij (als enige Franse organist) driemaal ‘Haarlem’ heeft gewonnen (1966 – ’67 – ’68). Het boxje is wat artwork betreft op en top Frans. Hervé Ténot heeft aansluiting gezocht en gevonden bij het kleurrijke van de Franse barokmuziek, de bespeelde instrumenten en het spel van Isoir.
Bij mijn weten heeft Isoir maar één plaatopname ooit in Nederland gemaakt, en wel in Leiden: Musica Organum 39.9049 (niet meer verkrijgbaar). Hij speelt op die Leidense plaat renaissance muziek in de Hooglandse Kerk (en hoe!) en hij eindigt met een stormachtig Troisième Choral van Franck in de Leidse Hartebrugkerk.
De box bevat opnamen van literatuur uit de gouden eeuw van het Franse orgel. Zo’n aanduiding laat hopelijk ruimte voor meer gouden eeuwen. Ook de overige opnamen van Isoir mogen nog onder het rag vandaan en in een doosje. Voor het label Calliope (van Jacques Le Calvé) heeft Isoir een hele anthologie van de Franse orgelliteratuur verzorgd, opgenomen door Georges Kisselhoff. Calvé had er kaas van gegeten. Hij was aanvankelijk bezorgd dat Franse barokmuziek saai zou zijn, maar na één opname wilde hij meteen nog veel meer noten van Isoir en zo werden het wel 24 platen, smeuïg tot op de bodem. De Calliope grammofoonplaten waren chique uitgegeven; uitgaven voor de ware liefhebber. In tegenstelling tot de hier besproken kleurige box waren Calliope klaphoezen hagelwit met illustraties in fatsoenlijke grijstinten.
Vermeldenswaard zijn ook de uitgaven van Vox Records, bijvoorbeeld de memorabele plaat Modern French Organ Music (1971), waarop Isoir onder andere Duruflé’s Prélude et Fugue sur le nom d’Alain op nog nimmer overtroffen wijze heeft geregistreerd in de Basiliek van Toulouse. Indrukwekkend is ook Isoirs Bach-integrale, waarmee Isoir een heel eigen, Franse en zeer integere Bach neerzette op deels historische en deels moderne instrumenten. Isoirs virtuositeit was ongekend, ook naar Franse maatstaven. Beluister maar eens Bachs Concerto in C BWV 594 (Vol. 7, Calliope 9707).
Isoir was in zijn tijd kenner van de (Franse) orgelbouw. Hij benaderde de muziek ook vanuit de instrumenten. Deze anthologie van de Franse gouden eeuw van het orgel bevat een keur aan indrukwekkende instrumenten, zoals het Koenig-orgel te Sarre-Union (Couperin), waar ook Ewald Kooiman eens een prachtige plaat met Franse barokmuziek inspeelde. En het Louis-Alexandre-Cliquot-orgel te Houdan (Guilain), waar Ton Koopman onder andere de beide missen van François Couperin (Le Grand) in 1978 voor Telefunken opnam (mag ook in zo’n doosje trouwens!). In de intieme sfeer van de Chapelle de la Trinité van het Château de Fontainebleau speelt Isoir onder andere de beide prachtige Suites van Clérambault. Ook de monumentale orgels van de Cathédrale St. Pierre te Poitiers (de Grigny)) en de Basilique de Saint-Maximin la Sainte-Beaume (Marchand) zijn gelukkig geregistreerd. Die eerste noot van Marchands Dialogue in de Basilique de Saint-Maximin …
Isoir gaat heel vrij met de noten om. Het is begrijpelijk dat Calvé na één plaat helemaal overtuigd raakte en zomaar tot 24 platen kwam. Isoir verstaat de ziel van deze muziek. Hij is geen slaaf van regels en richtlijnen, maar ‘le bon goût décide, mon ami’. Geen dwangmatige frasen en fratsen, maar een intens samenspel van muziek, instrument, ruimte en speler. Wie de Hollandse school met haar retorische voordracht en agogiek gewend is, zal het muzikale verhaal dat Isoir vertelt nu en dan als wat beklemd en wat gedrongen kunnen ervaren, of articulaties wellicht als wat arbitrair. Maar oude(re) interpretaties zijn niet achterhaald als ze muzikaal zó overtuigend zijn. In de ruim zeven uur zijn vele momenten van onwaarschijnlijke schoonheid te beluisteren.
Hier en daar overstuurt de opname helaas wat. Sommige orgels staan er wel wat blikkerig op (met name het orgel van Alfred Kern in de Saint-Séverin te Parijs). De box is prachtig uitgegeven en het boekwerkje biedt interessante teksten over André Isoir, over het project en over de muziek. Van alle orgels zijn prachtige foto’s opgenomen. Registraties ontbreken, maar worden vaak al zichtbaar in de titels van vele werken.
De oude Calliope grammofoonplaten en cd’s zijn terecht collector’s items. Isoir heeft, met zijn illustere voorganger Chapuis, de Franse barokke orgelmuziek weer tot klinken gebracht op een wijze die referentieel zal blijven. Wie van Franse orgelbarok houdt, kan niet om Isoir heen. Wie er niet van houdt ook niet. Ik hoop van harte dat ook de andere grammofoonplaten van Calliope in zo’n luisterrijk doosje komen en dat La Dolce Volta ons een zoete tijd (dat is de betekenis van La Dolce Volta) gunt met de noten van Calvé. [ARJEN VAN KRALINGEN]
Le Livre d’Or de l’Orgue Français
André Isoir
Opnames: Georges Kisselhof 1972 – 1976
Geremasterde heruitgave Calliope
Grafisch ontwerp: Hervé Ténot
CD1 – COUPERIN / Messe des Paroisses
CD2 – COUPERIN / Messe pour les Couvents
CD3 – GRIGNY / La Messe
CD4 – GRIGNY / Les 5 Hymnes
CD5 – GUILAIN / 4 SUITES
CD6 – CLÉRAMBAULT / LES 2 SUITES
Orgue Jean-Georges-Koenig, Saint-Georges de Bouquenom, Sarre-Union (1717-1967)
Orgue Jean-Esprit-Isnard, Basilique de Saint-Maximin la Sainte-Beaume (1722)
Orgue Louis-Alexandre-Cliquot, Saint-Jacques & Saint-Christophe, Houdan (1739 – 1972)
Orgue Alfred-Kern, Saint-Séverin, Paris (1745 – 1963)
Orgue François-Henri Clicquot, Chapelle de la Trinité du château de Fontainebleau (1774 – 1968)
Orgue François-Henri-Clicquot, Cathédrale Saint-Pierre, Poitiers (1791 – 1994)
Orgue Jean-Georges-Koenig du Bon Pasteur, Angers (1972)
Orgue Haerpfer-Erman, Saint-Germain des Près, Paris (1973)
Label: La Dolce Volta
Nummer: LDV 147.2
Info: 6 CD-box – Inclusief boekje 93 p.; Frans, Engels en Japans (!)
Speelduur: 7,11
Prijs: € 40,00
© 2013 www.orgelnieuws.nl
