In 2023 viert stichting JSB Records haar twintig jarig bestaan. Het cd-label van Jan Willem van Willigen, Sietze de Vries en Bert Veening markeert dat met de uitgave van een boek en cd getiteld ‘Misericordia. Zeven werken van barmhartigheid’.
advertentie
De zeven werken van barmhartigheid vormen de tegenhanger van de zeven hoofdzonden, zoals paus Gregorius I die in de zesde eeuw opsomde. De zeven liefdewerken komen goeddeels uit de Bijbel (Mattheüs 25). Ze zijn verbeeld met prachtige schilderijen van Egbert Modderman en getoonzet met improvisaties door Sietze de Vries op bijpassende Psalmen en liederen.
De Roden Girl Choristers onder leiding van Sietzes vrouw Sonja zingen de liederen. Verschillende schrijvers schreven boeiende toelichtingen bij deze liederen. Het originele en smaakvolle boekwerk (68 p.) bevat prachtige foto’s van de Martinikerk en van de schilderijen van Modderman. Een oorspronkelijke gedachte om rond dit thema een opname te maken!
Wereldformaat
Sietze de Vries is inmiddels niet langer een louter Hollands fenomeen, maar een kunstenaar van wereldformaat. Het aardige is dat wij in ons land niet alleen een overweldigend mooie en rijkgeschakeerde orgeltuin hebben, maar, zonder in redeloos chauvinisme te vervallen, ook speellieden die het beste uit onze monumentale orgels weten te toveren.
Op internet valt in de commentaren op Sietzes verrichtingen nu en dan de vergelijking met Bach. Dat zou wat overdreven kunnen lijken, maar toch, het speelse gemak waarmee De Vries polyfone structuren uitstrooit over de klavieren van zijn orgel …
Improvisatie
Sietze opent met een improvisatie in de sfeer van Bachs Concerto in a (BWV 593). Ongetwijfeld zijn grootheden als Bolt en Jongepier geweldige inspiratoren voor De Vries geweest, maar het is wel gerechtvaardigd om te stellen dat hij de grenzen weer verlegt, nieuwe wegen kiest en de lat nog hoger legt. Hoewel de spontaniteit blijft, naderen we de grenzen van een compositie.
Aardig is dat De Vries in zijn improvisatie over Psalm 146 subtiel Bolt citeert, die op 21 september 1984 de eer had het eerste openbare concert op het kort daarvoor door Jürgen Ahrend gerestaureerde Martini-orgel te geven (LBCD 38). De stijl van Bolt herken je ook in bijvoorbeeld variatie 3 over Psalm 102. Sietze de Vries staat in een oud-Hollandse traditie van het kunstzinnige ambacht van het Breecken van de Voijsen Davids.
Martini-orgel
En dan dat orgel. Alleen al de zettingen op het altijd weer verrassend fraaie Martini-orgel zijn, zoals de Engelsen het zo mooi zeggen, spine-tingling. Deze recensent veroorlooft zich een klein ritje op een stokpaardje. Als je de ongewone klankschoonheid en immense variëteit aan klankkleuren van dit Schnitger-orgel hoort, zou je dan echt nog naar Midden-Duitsland moeten om in een wat zompig dorpsorgeltje, klinkend in een beklemmende akoestiek, het ware Bach-orgel te ontdekken … ? We zijn hier te lande dan toch maar gezegend met een heel aantal fantastische barokorgels die hun weerga nauwelijks kennen.
Kanttekening
Toch een kanttekening bij de improvisaties. Werken van barmhartigheid vragen enerzijds om een aangename toonzetting, anderzijds horen we nu een liefelijke en blijmoedige Psalm 79, terwijl de tekst in alle heftigheid handelt over onbegraven lijken die prijsgegeven worden aan de vogels in de lucht en de dieren van het land.
Bach wendt een rijk arsenaal aan expressieve middelen aan kent om dergelijke aangrijpende werkelijkheden subtiel te verbeelden. Dat komt in de overigens prachtige improvisatie van De Vries over Psalm 79 niet zo tot uitdrukking. Maar wat een indrukwekkend slot aan het einde van de fugatische slotvariatie met dat Groninger plenum.
Achtste werk
Sprekend over de werken van barmhartigheid: het zijn er zeven, en het kan natuurlijk niet anders of er wordt gedacht over een uitbreiding. Bijvoorbeeld: zorgen voor Gods schepping. Of delen met anderen, als achtste werk van barmhartigheid? Want, zoals de romeinse wijsgeer Seneca zei: ‘Het bezit van geen enkel goed is aangenaam zonder gezelschap.’ Delen dus als werk van barmhartigheid.
Zo bezien is het verschijnen van weer een prachtige productie van Stichting JSB Records op zich ook een werk van barmhartigheid…
Hartelijke felicitaties met het 20-jarig jubileum! We kijken uit naar het vervolg. Ga door met delen! Suggestie: de Kruisweg; improvisaties over de 14 statiën?
Misericordia. Zeven werken van barmhartigheid
- De hongerigen voeden. Psalm 132 en LB 390 ‘Het brood in de aarde gevonden’
- De dorstigen laven. Psalm 107 en LB 774 ‘Ik ben, zegt Gij, de eerste en de laatste’
- De naakten kleden. Psalm 82 en LB 221 ‘Zo vriendelijk en veilig als het licht’
- De vreemdelingen herbergen. Psalm 146 en LB 997 ‘– en velen duizenden, ontheemd’
- De zieken verzorgen. Psalm 147, LB 855 ‘Hem even aan te mogen raken’ en LB 1007 ‘Brood zal ik geven en water en wijn’
- De gevangenen bezoeken. Psalm 102 en LB 530 ‘De Geest des Heren is op Hem’
- De doden begraven. LB 960 ‘Hier leggen wij zijn lichaam neer’ en Psalm 79
Sietze de Vries, orgel Martinikerk Groningen; Roden Girl Choristers o.l.v Sonja de Vries; medewerkers/schrijvers: Antoine Bodar, Egbert Modderman, Jan Smelik, Alfred van de Weg en Andries Zoutendijk
JSB Records – prijs € 24,95 (introductieprijs t/m 31-10-2023 € 19,95) | jsbrecords.nl
