’t Is alweer 36 jaar geleden dat in de Dom van Trier een spraakmakend orgelproject werd gerealiseerd: een nieuw orgel van de firma Klais met een zeer opvallend vormgeving. De dispositie omvat 67 stemmen op vier manualen en pedaal, met onder meer een Glockencymbel, een gewone Cymbel, een Oberton, een Acuta en een Aliquotbass. Aan hoogliggende vulstemmen geen gebrek!
advertentie
Domorganist Josef Still nam hier vorige zomer een cd op met een interessant concept: vijf recente composities voor trombone en orgel –waaronder vier plaatpremières-, afgewisseld met vier vroege orgelwerken van Olivier Messiaen.
Het is bijzonder boeiend om te vergelijk hoe de diverse componisten omgaan met de combinatie van trombone en orgel. Petr Eben biedt in zijn Zwei Anrufungen echte speelmuziek, goed voor de instrumenten geschreven, met in de orgelpartij soms uiterst virtuoze passages.
Helmut Bornefeld vraagt zelfs twee orgels (geen probleem, de Dom heeft ook een koororgel) en een koebel voor zijn “Appenzeller Kuhreigen”. In de volksmuziek is de Kuhreigen een lied dat gezongen wordt om de koeien te lokken als ze gemolken moeten worden. Bornefeld levert hier abstracte muziek, waarin de trombone volgens de componist de stem van de natuur vertegenwoordigt. Dat zal best… Maar wat klinkt één trombone al geweldig in die Dom!
“Gedanken” van Simone Candotto is bedoeld als hommage aan de vrouw van een vriend, verongelukt tijdens haar vakantie. In de zachtere momenten mengen beide instrumenten uitstekend, maar in fortepassages blijft de orgelklank met z’n hoge mixturen en pregnante tongwerken duidelijk op zichzelf staan, een klankenwereld die zich nadrukkelijk onderscheidt van de trombone.
De cd opent met een aangrijpend werk: “Golgotha” van Enjott Schneider. Het orgel legt klankvelden neer, waar de trombone op beeldende wijze motieven en melodielijnen doorheen vlecht. De trombonist moet ook minder gangbare speeltechnieken toepassen. “Mit viel Phantasie einen fremden Klang erfinden”: een speelaanwijzing uit de trombonepartij die meteen een mooie typering biedt voor dit bijzonder programma.
Enjott Schneider (hij heette vroeger Norbert Jürgen, maar voert sinds 1998 zijn initialen als z’n nieuwe voornaam) componeerde muziek bij meer dan 300 films. Schilderen met muziek is hem dus wel toevertrouwd. Het Klais-orgel heeft genoeg kleuren in huis om dit klankrijke werk plastisch vorm te geven: de akoestiek van de Dom doet de rest. Een hoogtepunt!
Tot slot klinken drie Bijbelse legenden van de Joegoslavische componist Bjelinski, oorspronkelijk geschreven voor trombone en piano. ’t Is aansprekende muziek, schilderachtig en poëtisch. Muziek die het verdient om vaker te klinken.
Ter afwisseling speelt Josef Still een viertal vroege werken van Messiaen. En daarover ben ik minder enthousiast. In een concert zal het prima werken, maar als je de ruimtelijkheid van de Dom mist, als je de wierook niet ruikt, als het zonlicht niet door de romaanse vensters valt, dan word je als luisteraar helemaal teruggeworpen op Klais 1974. En voor Messiaen is dat toch niet echt ideaal. Het blijft allemaal net iets te nuchter, het mist mystiek, ’t is allemaal nog te jongbelegen.
Alleen al vanwege de hartverscheurende passiemuziek van Enjott Schneider en de fraaie opname kan ik deze cd desondanks zeker aanbevelen!
Vom Dunkel zum Licht – Musik aus dem Trierer Dom
Enjott Schneider: Golgotha*; Petr Eben – Zwei Anrufungen; Helmut Bornefeld – Appenzeller Kuhreigen mit Abendsegen “Nun sich der Tag geendet hat”*; Simone Candotto – Gedanken*; Bruno Bjelinski – Drei Biblische Legenden*; Olivier Messiaen – Apparition de l’Eglise éternelle, Offrande au Saint Screment, Le Banquet Céleste, Prière du Christ montant vers son Père. [* plaatpremières]
Stefang Geiger (trombone) – Josef Still (orgel)
Organum Classics – Ogm 291071, TT 76’10, Booklet: 24 pp (Du, En), Prijs: € 19,75
