Wanneer je een nieuw deel in een langer lopende serie opnames bespreekt, loop je het risico dat eerdere recensenten al veel van het terrein hebben betreden. Dit bleek ook het geval toen ik mijn eerste gedachten over dit derde en laatste deel van Peter Koflers Bach-project noteerde.
advertentie
Twee jaar geleden had collega-recensent Bert Wisgerhof het voorrecht om de tweede box te bespreken, waarbij hij vijf sterren toekende. Er bleek aanzienlijke overlap te zijn met mijn eigen aantekeningen.
Dat is vooral een mooi compliment voor Peter Kofler, die ook in deze laatste productie toont op hoog niveau te musiceren en een constante muzikaliteit te leveren. Daarom beperk ik deze recensie tot enkele aanvullende waarnemingen bij dit laatste deel en een terugblik op het gehele project.
Compact
Met 16 cd’s heeft Peter Kofler een relatief compacte Bach-set uitgebracht. Dat heeft niets te maken met zijn speelsnelheid te maken, maar eerder met zijn keuze om de apocriefe werken grotendeels links te laten liggen. Behalve een enkele ‘dubieuze’ partita, beperkt hij zich tot de werken die al sinds jaar en dag aan Bach worden toegeschreven.
Toch is hij niet helemaal puristisch: de grote f-moll, waarin de dramatiek zowel in het preludium als de fuga voelbaar is, wordt vaak toegeschreven aan zoon Wilhelm Friedemann. Ook de B-dur-variant van BWV 545 roept vragen op over de authenticiteit.
De discussie over de omvang van Bachs oeuvre zal altijd voer blijven voor musicologen. Menigeen zal Koflers prima vinden, want niet alle latere ontdekte werken zijn allemaal even sterk.
Authentiek of hedendaags?
Een eigentijdse uitvoering, gespeeld op een modern instrument: het zal sommige Bachliefhebbers de wenbrauwen doen fronsen. Kofler is zich hiervan bewust en zoekt een balans tussen historisch bewustzijn en eigentijdse uitvoeringspraktijk.
Dat geldt ook voor de keuze voor ‘zijn’ Rieger-orgel in de St. Michaël in München. Het instrument klinkt soms als zo’n typisch Duits ‘geschikt voor alles’-instrument, maar vooral in de kleinere registraties valt op hoe fraai het orgel is. Luister bijvoorbeeld naar de barokke fluiten in het middendeel van de 6e triosonate.
In deze trio’s is Kofler trouwens sterk, zoals in de 2e triosonate, waar zijn dansante spel de luisteraar vanzelf in beweging brengt. Op andere momenten, zoals in het koraal ‘O Mensch, bewein dein Sünde Groß’ overheerst een bijna overvoerd legato, wat zijn interpretatie meerdere gezichten geeft.
Feestelijke afsluiter
Kofler schrijft zelf dat hij de virtuoze D-dur als ‘lest best’ heeft geprogrammeerd, omdat dit sprankelende werk vreugde en dankbaarheid uitstraalt. Het is inderdaad een feestelijke afsluiter. Hoewel er som iets meer spanning en creativiteit had mogen zijn, laat hij het met schijnbaar groot gemak klinken als een fraai lichtvoetig concerto.
In zes jaar een Bach-integrale afronden is geen sinecure, zelfs niet wanneer je een thuiswedstrijd speelt. Complimenten aan deze Münchense organist!
De opnamekwaliteit is hoog, al lijkt alsof het volume varieert of de microfoonopstelling niet wisselt. Het begeleidende booklet richt zich vooral op de persoonlijke motivatie van Kofler. Dat is voldoende, want er is al genoeg geschreven over Bach en zijn muziek.
OPUS BACH | Orgelwerke Vol 3
Präludien & Fugen BWV 532-534, 544, 545b, 546, 551, 566; Fantasien & Fugen BWV 542, 561, 562; Toccata & Fuge BWV 538; Passacaglia BWV 582; Fantasie BWV 1121; Aria BWV 587; Fugen BWV 131a, 574, 578, BWV Anh. 97; Präludium BWV 569; Triosonaten BWV 530 & 526; Choräle (Orgelbüchlein) BWV 613-624; Choralpartiten BWV 770 ‘Ach, was soll ich Sünder machen’ & BWV Anh. 78 ‘Wenn wir in höchsten Nöten sein’; Choralfantasie BWV 1128; Leipziger Choräle BWV 653, 655, 656, 662-666, 668; Neumeister Choräle BWV 714, 737 742, 1098-1111; Kirnberger Choräle BWV 690, 691, 694, 697, 698, 700, 701, 706, 709, 710, 712, 713; Choräle BWV 721, 724-728, 732-736 1085; Concerto BWV 593 nach Vivaldi
Peter Kofler, Rieger-orgel, Jezuïetenkerk Sankt Michael, München
Farao Classics – B 108121, 6CD, TT 421’24 (7:01:24), opname 2022-2023, booklet 28 pp (DU/EN), prijs € 27,00 | farao-classics.de
