Zoals het Spaanse land schuil gaat achter de Pyreneeën lijkt de Spaanse orgelkunst verscholen te liggen achter een barrière. Concertprogramma’s vermelden zelden Spaanse orgelcomponisten. Bovendien bestaat in de beeldvorming de Spaanse orgelkunst alleen uit spectaculaire Batalla’s en schetterende horizontale tongwerken.
advertentie
Daarom is het goed dat Brilliant Classics onbekende Spaanse muziek van Sebastián Aguilera de Heredia aan z’n catalogus heeft toegevoegd. Muziek die bovendien niet beantwoordt aan het cliché. Horizontale tongwerken doken pas in de achttiende eeuw in de Spaanse orgelbouw op toen Aguilera de Heredia al was overleden. Hij heeft dan ook geen Batalla’s geschreven.
Als componist kan hij stilistisch bezien beschouwd worden als een schakel tussen De Cabezon en Correa de Arauxo. Dat betekent dat zijn muziek nog stevig wortelt in de polyfonie van de renaissance maar in solostemmen, expressieve virtuositeit en markante ritmiek al vooruitwijst naar de exuberante barok van Correa. Een veelzijdigheid die goed tot uiting komt in de uitgekiende selectie die organist Miguel del Barco Díaz voor deze cd van zijn oeuvre maakte.
Daarbij ontbreekt ook de populaire Ensalada niet, een boeiende pastiche waarin invloeden van volksmuziek doorklinken met swingende, pittige ritmes. Door het vrolijke en dansante karakter zullen zelfs degenen die geen liefhebber zijn van oude muziek overstag gaan. Ook in de andere stukken is levendigheid een uitgesproken kenmerk van de muziek van Aguilera.
Voor de opname werd geen orgel in Zaragoza, de thuisbasis van Aguilera, gekozen maar de organist ging voor zijn opname ver naar het westen van Spanje, naar Garrovillas de Alconétar. Een goede keuze want het instrument aldaar dateert uit de zestiende eeuw met mogelijk ouder materiaal van rond 1500. Het sluit daardoor aan bij de meer archaïsche aspecten van de muziek van Aguilera.
In Spanje is men gepast trots op dit orgel omdat het tot een van de oudste van Europa behoort en het oudste pijpwerk van Spanje bevat. Het orgel klinkt briljant, opvallend fris en helder. Prachtig en bijzonder fraai zijn de Flautado (Prestant) en Tapadillo (Gedekte Fluit). Een rapport uit 2013 meldt dat het orgel ondanks (of dankzij?) een restauratie door Gerard de Graaf in 1987-90 niet in optimale staat verkeert. Hoe het ook zij, een goede stembeurt voorafgaand aan de opname heeft er kennelijk niet in gezeten. Dat is eigenlijk onvergeeflijk want af en toe zijn storende ontstemmingen te horen.
Del Barco Diaz is goed op de hoogte van de uitvoeringspraktijk van deze muziek want hij voegt smaakvol en in de juiste dosering versieringen en loopjes toe. Toch komt zijn spel wat droog over wat ook in de hand wordt gewerkt door de niet al te ruime akoestiek van de Santa Mari?a de la Consolacio?n en de directe opname. Deze muziek wortelt nog in de polyfonie dus wat meer vocaal spel en kathedrale allure zou passend geweest zijn. Anderzijds sluiten de directheid en een haast mystieke intimiteit mooi aan bij de karakteristieken van de Spaanse schilderkunst ten tijde van Aguilera.
Het boekje bevat een opvallend goede, complete tekst over de componist en zijn muziek. De karige informatie over het orgel blijft hierbij vergeleken echter aanzienlijk achter. Dat we te maken hebben met een budgetlabel is ook goed te merken aan de sobere vormgeving en uitvoering van de bijsluiter en de (weinige) foto’s.
Al met al maakt deze cd toch goed duidelijk, voor wie dat nog niet wist, dat er achter de Pyreneeën op het gebied van orgelkunst nog veel schatten verborgen liggen. Voor een aangename prijs maken Brilliant Classics en Del Barco Díaz interessante muziek, gespeeld op een uniek orgel, toegankelijk.
Sebastián Aguilera de Heredia | Organ Music
Salve de lleno de primero tono; Salve de primero tono por De-la-sol-re; Pange lingua por Ce-sol-fa-ut; Pange lingua; Vajo de primero tono; Obra de primero tono; Tiento de quarto tono de falsas; Tiento de quarto tono; Falsas de sexto tono; Obra de ocho tono ‘Ensalada’; Registro baixo de primero tono; Vajo de primero tono; Obra de primero tono; Tiento de quarto tono de falsas; Dos vajos de ocho tono; Tiento de ocho tono por De-la-sol-re; Obra de ocho tono por Ge-dol-re-ut; Discurso sobre los ‘Saeculorum’
Miguel del Barco Díaz, renaissance-orgel van de Santa Maria de la Consolación, Garrovillas de Alconétar (Spanje)
Brilliant Classics – 96180, TT 75’42, opname 06/2019, booklet 8 p. EN, prijs € 9,99 | brilliantclassics.com
