Orlos, Clarines y otros Nazardos (zoiets als ‘Regaal, Trompetten en andere fluiten’). Bij deze dubbel-cd gaat de focus liggen op de kleurenrijkdom van het Spaanse orgel. Dat is iets om opgetogen over te zijn want het Spaanse orgel is ten onrechte nogal onderbelicht.
advertentie
Bovendien denken de meeste orgelliefhebbers aan de vurige chamades (de correcte term is trompetería) terwijl dit eigenlijk een cliché is omdat horizontale tongwerken weliswaar een opvallend kenmerk zijn, maar dit orgeltype meer te vertellen heeft .
De Baskische organiste Loreto Amarendi laat het rijke assortiment registers van dit orgeltype op deze dubbelaar horen aan de hand van de achttiende-eeuwse instrumenten van de Kathedraal van Salamanca (grote orgel) en de parochiekerk St. Andreu in Santanyi op Mallorca. Interessant is dat het orgel van Salamanca na de restauratie in 2006 door Joaquín Lois nog niet eerder op cd te beluisteren was.
Veelkleurig is in ieder geval het programma … Amarendi koos er niet voor om puriteins een lange reeks Tientos te spelen – wat zeker voor buitenstaanders niet te harden zou zijn – maar om de stilistische mogelijkheden van de orgels te verkennen aan de hand van breder, toegankelijk Europees barokrepertoire met zelfs een voorzichtig uitstapje naar de twintigste eeuw met Distler. Dat is nog eens ‘het orgel promoten’!
Dat wil niet zeggen dat ze Spaanse muziek mijdt; ook die is vertegenwoordigd in het programma, al zijn dat voornamelijk de toppers uit het genre. Om in de stukken zelf ook veel kleuren te laten horen heeft ze maar liefst vier registranten opgetrommeld. Over trommels gesproken: de Batalla’s worden een theatraal feest door de medewerking van een slagwerker, die met castagnetten een volkse en vrolijke sfeer aan een gespeelde Fadango geeft. Hoewel de bespeelde orgels geen Nachtegalen hebben heeft Amarendo het voor elkaar gekregen om hier en daar toch een Pajarito(vogeltje) te laten klinken. Onderhoudend en toepasselijk ‘orgel- plus’!
De vertaling van muziek, die eigenlijk voor een ander orgeltype is geschreven, naar deze instrumenten klinkt over het algemeen heel plausibel. Daarbij blijft de Iberische tongval natuurlijk altijd onmiskenbaar; soms is dat eufemistisch uitgedrukt een beetje wennen en op het randje, maar vaker voegt dat aan de muziek een extra dimensie toe.
Het spel van Amarendi is geen toonbeeld van balans en verfijning maar ze musiceert wel altijd zeer gedreven, muzikaal en daardoor onderhoudend.
Het kloeke gekartonneerde boekje in vier talen bevat na een fraaie poëtische inleiding teksten van de hand van de restaurateurs over de geschiedenis van de orgels met uiteraard de disposities. Enige basiskennis van het Spaanse orgel is daarbij wel handig maar niet per se noodzakelijk; Verder staan er erg mooie foto’s in van de orgels (wat zijn de fronten schitterend en tot de verbeelding sprekend!) en van de organiste.
Als de gebruikte registraties in het boekje hadden gestaan, waren de exotische en ietwat mysterieuze orgels nog meer tot leven gekomen. Maar ach, onbevangen enthousiasme spreekt uit de gehele uitgave. Dát over te dragen is kennelijk een belangrijker uitgangspunt geweest dan degelijke documentatie. En wat is dat goed gelukt, want wat klinken die orgels mooi!
Fluwelen principalen, uitmondend in ruisende, zilverachtige plena; kruidige fluiten en uiteraard eclatante tongwerken. Schitterend!
Kortom, een sympathieke productie. Voor wie liefhebber is van het Spaanse orgel of het nog niet is maar het wel wil worden .
Orlos, Clarines y otros Nazardos
Buxthehude: Preludio BuxWV 163; Frescobaldi: Canzone doppo l’epistola; Muffat: Toccata prima; Correa de Arauxo: Segundo tiento de quarto tono a modo de cancion; Bruna: Tiento sobre la letania de la Virgen; Cabanilles: Corrente italiana; Larañaga: Sonata en do; De Narváez: 4 Diferencias sobre ‘guárdame las vacas’ Pachelbel: Allein Gott in der Höh sei Ehr; Correa de Arauxo: Tiento de Quinto tono; Distler: 5 Piezas; Maria Josefa Marco: Fadango; Corette: Noël, Tambourins, A la venue de Noël; De Grigny: Dialogue, Plein Jeu; Jiménez: Batalla
Loreta Aramendi, orgel Pedro Echevarría (1744), kathedraal van Salamanca / orgel Jordi Bosch (1765), Sant Andreu, Santanyí
Hydre – z.nr., TT 71’09 + 66’28, opname 10/2019, prijs € 20,00 | loretoamendi.com
