Repertoire waarvoor je niet meteen gaat zitten, uitgevoerd op een of ander Italiaans orgel met een tandenborstelfront … Toen ik deze cd uit de brievenbus gevist had, ging m’n hart er niet meteen sneller van kloppen. Tot ik het schijfje in de lade van m’n cd-speler had gelegd: Wow…!
advertentie
Al bij de eerst tonen van de improvisatie van Tournemire over het Te Deum zat ik op het puntje van m’n stoel: Wat een kracht, wat een helderheid, wat een orgel! In eerste instantie kwam het wat neobarok op me over, maar na de hele cd beluisterd te hebben lijkt de typering neoklassiek me passender. Want behalve fel, kan het instrument ook poëtisch klinken.
Het blijkt te gaan om een instrument dat de Italiaanse firma Mascioni in 2013 gebouwd heeft voor de Dom van Voghera, met gebruikmaking van het pijpwerk van het orgel dat in 1952 gebouwd werd voor de kathedraal van Pavia door de firma Balbiani. Een groot instrument: 71 stemmen verdeeld over drie klavieren en pedaal, met elektrische tractuur. Met dat tandenborstelfront valt het trouwens ook wel mee, als je op de site van Mascioni wat meer foto’s te zien krijgt. Eigenlijk best stijlvol: strak en toch dynamisch.
Maar de klank, die is overweldigend. Zeer geschikt voor Tournemire. Zijn improvisatie over Victimae paschali laudes hoor je wat vaker, ik denk wel terecht, maar die over het Te Deum is zonder meer een geweldige opening, die door de organist Davide Paleari met flair uitgeserveerd wordt.
Het programma dat hij heeft samengesteld blijkt bij nader inzien goed in elkaar te zitten: drie grote blokken: Tournemire, Marcianò en Reubke, afgewisseld met wat lichtere kost: Vierne en Merkel. Eerst over die lichtere kost: drie delen uit de Pièces en style libre van Vierne. Niet zo groots als de Pièces de Fantaisie, maar deze vierentwintig stukken zijn dan ook gecomponeerd voor orgel of harmonium. Maar allercharmantste muziek, die door Paleari behandeld wordt als volwaardig symfonisch repertoire.
De tijd dat romantiek een vies woord was ligt gelukkig al weer even achter ons, maar in tegenstelling tot Rheinberger hoor je de muziek van Gustav Merkel nog niet zo vaak. De vijfde Fantasie die op deze cd wordt uitgevoerd is een wat kleiner werk. Het lyrische middendeel doet aan de tweede van Mendelssohn denken en krijgt een subtiele, poëtische vertolking. Het wordt omgeven door een korte opening en een iets langer slotdeel, waarin de vierde van Mendelssohn om de hoek lijkt te kijken. Gewoon mooie muziek.
De enige onbekende was voor mij de componist Sergio Marcianò (1922-2007). Van hem voert de organist de vijfde sonate uit, die het pinksterkoraal Veni creator spiritus als thema heeft. Ik vond het een verrassend mooi stuk. Als ik het idioom zou moeten beschrijven, zou ik zeggen: het heeft iets van Albert de Klerk en iets van Hans Friedrich Micheelsen. Wel iets progressiever, maar nog altijd gematigd modern. Ik vond het een buitengewoon stijlvol en sfeervol stuk muziek.
De cd besluit met de bekende orgelsonate bij Psalm 94 van Reubke. In dat stuk komt zowel de harde als de zachte kant van het Marcioni-orgel tot zijn recht. Paleari geeft een flamboyante vertolking, met slechts een enkel wat onbeheerst moment. Reubke is niet meteen mijn favoriete componist. Maar als je zijn sonate niet te vaak hoort, maar dan wel in een topuitvoering, blijkt het toch wel degelijk een meesterwerk. Wat mij betreft komt dat vooral daarvan dat de verklanking van deze heftige psalm gevat is in een strakke vorm. Interpretatief vergt dat het nodig van de vertolker, omdat hij niet alleen zijn hart moet volgen, maar ook zijn hoofd gebruiken. Onvergetelijk is voor mij een uitvoering die Johan Spelde eens gaf voor de radio op het Marcussen-orgel van de Nicolaikerk in Utrecht. Maar ook de uitvoering die Davide Paleari ervan geeft mag er absoluut zijn. Maar hij heeft dan ook een geweldig orgel mee!
Prospettive Sinfoniche – Davide Paleari
Tournemire Improvisation sur le ‘Te Deum’ (not. Duruflé) Vierne: Lied, Divertissement, Carillon de Longpont; Marcianò: Sonata Nr. 5; Merkel: Fantasie Nr. 5; Reubke: Orgelsonate ‘Psalm 94’
Davide Paleari, Balbiani/Mascioni-orgel Dom San Lorenzo, Voghera
Motette – Psallite – CD MOT 15010; TT 72’57, opname 09/2019, booklet 28 p. (DU/IT/EN); prijs € 19,80 | motette.org
