Britten houden van superlatieven. Onze kerk heeft de hoogste toren, de meeste ramen, de langste banken, het kortste koor, het kleinste drieklaviers orgel. Zeggen ze. De kerk van Saint Mary’s Redcliffe in de Engelse stad Bristol is volgens de lokale parochianen de grootste parochiekerk van het land. Het zal waar zijn.
advertentie
De kerk in Bristol heeft inderdaad de afmetingen van een kleine kathedraal, het heeft een goed koor en – dat hoort er zeker bij: een shop. Het winkeltje bevindt zich achterin de kerk, west end, diagonaal tegenover het orgel. Toen ik de kerk een keer bezocht, was het winkeltje dicht. De plaatselijke Director of Music liet het orgel horen en de ruiten van de vitrines in de shop rinkelden vervaarlijk mee.
Luid
De reden dat ik zo ver bij het orgel vandaan was gelopen tijdens het recital, was het enorme volume van het instrument. Want als we het toch over superlatieven hebben, het Harrison & Harrison-orgel in de kerk is misschien wel het luidste van Bristol en omliggende weidegronden.
Bij de bouw van het orgel in 1912 werd voor het Swell een nieuwe orgelkamer opgemetseld in de hoek van het koor en het noordertansept. Het verhaal gaat dat bij het bespelen van het orgel daar nog weleens de kalk van het plafond spat. Zo luid.
Bij de bouw gebruikten de Harrisons een klein deel van de pijpen van het vorige orgel. Door de opmerkelijke opstelling van het Swell zijn op dat klavier ook stemmen geplaatst die je gewoonlijk op het Solo-klavier aantreft: Cor Anglais 16, Orchestral Hautboy 8 en Vox Humana 8.
Op het vierde klavier bevinden zich ook weer opmerkelijke elementen zoals Lieblich Bourdon 16, Lieblich Gedeckt 8, een Dulciana Mixture en een Double Clarinet 16. Dat deel van het orgel heet daarom Echo & Solo. Je moet er maar opkomen.
Het orgel, dat heeft 71 stemmen heeft (al zijn elf van de negentien pedaalregisters transmissie), is in 2010 gerestaureerd.
Bijzondere ervaring
Op de cd die Jonathan Hope er opnam, laat horen dat het een luid én een verfijnd orgel is. Ik vind het daarom goed gekozen dat de cd Redcliffe Experience heet, want het beluisteren van dit orgel is echt een bijzondere ervaring! Het luide zit vooral in de tongwerken, waarvan die van het pedaal tegen het grofstoffelijke aan zitten. Terecht gebruikt Hope ze spaarzaam. De verfijning is ook écht verfijnd: dat is Harrison & Harrison wel toevertrouwd.
Hope, assistent Director of Music van Gloucester Cathedral, laat zijn luisteraars zwelgen in talloze klankkleuren, opgediend in een origineel en aantrekkelijk programma. Hij opent met een eigen transcriptie van Johannes Brahms’ Tragische Ouvertüre. Daarna wat leuk gooi- en smijtwerk in de Creation Dance van Neil Cox (*1955), zeer virtuoos gespeeld. Dan alweer een transcriptie, nu van het Adagio uit de Derde Symphonie van Saint-Saëns. In twaalf minuten zoemen een onvoorstelbare hoeveelheid verschillende zachte geluiden voorbij. Dit is de verfijning ten top!
De programmering van de Prelude in cis van Sergei Rachmaninov kan mij niet zo bekoren, ook al is de transcriptie honderd keer van Louis Vierne. Misschien is Rachmaninov op orgel leuk als je het origineel niet kent. Maar voor mij is deze muziek alleen maar mooi op een piano.
Meer gooi- en smijtwerk in de goede zin van het woord komt van Cecilia McDowall (*1951) in haar compositie met de prachtige titel Sacred and hallowed fire. Er staat ook nog een echt Engels werk uit de bouwtijd van het orgel op het programma: Concert Rondo van Alfred Hollins (1865-1942). Mierzoet en ragfijn. Maar ook maf en theaterachtig. Engelsen luisteren daar onbewogen naar, ieder ander mens gaat dansen.
In the South
Hope sluit af met een transcriptie van het ruim 23 minuten durende orkestwerk In the South van Edward Elgar. De familie Elgar bracht de winter 1903 op 1904 door in de Noord-Italiaanse plaats Alassio. De componist maakte een symfonisch gedicht van de reis, of liever een muzikale film.
Het hele orgel komt hier nog eens aan bod. Hier is de orgelversie door Jonathan Hope zeer overtuigend, met enorme contrasten. Bij de zachte delen had ik de neiging de volumeknop iets open te draaien. Hier trillen niet de ruitjes van de shop. Nee, de poort van de hemel gaat heel even een stukje open.
Redcliffe Experience – Jonathan Hope
Organ of St Mary Redcliffe
Tragic Overture, Op.81 (Brahms/arr. Hope); Creation Dance (Cox); Adagio (Symphony No.3 in C minor, Op.78 ‘Organ’) (Saint-Saëns/ arr. Bernard); Prelude in C sharp minor, Op.3 No.2 (Rachmaninov/arr. Vierne); Sacred and hallowed fire (McDowall); Concert Rondo (Hollins); In the South (Alassio), Op.50 (Elgar/arr. Hope)
Willowhayne Records – WHR059, TT 77’32, opname 02/2019, prijs £ 7,49 – £ 12,50 (verkrijgbaar als cd, mp3 of flac) | willowhaynerecords.com
