advertentie
Hoeveel werkelijk unieke orgels hebben we in ons orgelland? Oude Kerk Amsterdam, Kathedrale Basiliek Sint-Jan Den Bosch, Bovenkerk Kampen, waar vind je het? Der Aa geniet ook wereldfaam. Een instrument dat mag gelden als ‘uniek tussen de unieken’. Johan van Meurs, Klaas Bolt, Harald Vogel, Helmut Winter en vele anderen hebben er sinds 1954 decennia lang muziek laten schitteren uit met name één van de gouden tijden van de orgelkunst: de Noordduitse barok.
Het uitzonderlijke klankbeeld is ongetwijfeld te danken aan vele factoren. Het genie van Arp, het aroma der eeuwen, de bijdrage van enkele latere ‘konstige orgelmakers’ en niet te vergeten de kathedrale ruimte. Welke factor bij een restauratie de voorrang te geven is onderwerp geweest van, laten we zeggen, wel zéér betrokken gesprekken tussen kenners, liefhebbers, deskundigen en vaklieden. We kunnen nu luisteren naar de klinkende opbrengst van woord en werk gewijd aan de oude Arp in de Der Aa.
De plaat die de vaste bespeler maakte heeft een naam: ‘Return of the Queen’. Dat klinkt als een spannende film en het is ook werkelijk spannend. Vooral de vraag ‘Is de koningin nog als koningin herkenbaar?’ … De ondertiteling luidt: Arp Schnitger-orgel – Der Aa-kerk Groningen. Theo Jellema’s plaat voor VLS (1994) vermeldde ‘Het Schnitger – Timpe – Van Oeckelenorgel in de Der Aa-kerk te Groningen’. Veelbetekenend?
Westerbrink heeft, na zijn platen in Zandeweer en Noordbroek, ook hier een representatief recital opgenomen. In Jakob Praetorius’ versetten over de kostelijke melodie ‘Was kann ons kommen an für Not’ horen we de onvergelijkelijk schone Gemshoorn 2’ van het Rugwerk. Hij kwinkeleert als vanouds. Vooral ook in Dieterich Buxtehudes Magnificat primi toni valt te horen hoeveel beter het instrument nu ‘spreekt’. Ook ligt er nu een steviger fundament onder het plenum. De Bazuin 16’ vind ik nu belijnder, geprofileerder. De fluiten in Böhms tere ‘Wer nur den lieben Gott läßt walten’ zijn, zoals de Engelsen het zo fraai uitdrukken mouthwatering.
Om toch de 19e eeuw ook expliciet te laten horen, heeft Westerbrink de Derde Sonate op. 23 (1855) van August Gottfried Ritter opgenomen. Aardig is dat Roth het werk heeft gespeeld in de St.-Sulpice (Aeolus 2003)! Aeolus knipte het bijna twintig minuten durende werk in zes tracks, hier is het helaas één track. Maar inderdaad is Ritters werk ook niet meer een klassieke sonate in delen zoals we die aantreffen bij Mendelssohn. De windvoorziening kan de onstuimigheid en veelstemmigheid van Ritter nu goed aan.
De koningin eindigt actueel met Matters Fantasia sopra ‘Von Gott will ich nicht lassen’. Wat een verrukkelijke orgelklanken in de climax aan het einde. De oerklank orgel. Met de voltooiing van de laatste restauratie van het orgel van de Der Aa-kerk kan een kapitale edelsteen uit onze Nederlandse cultuurschat weer voor jaren schitteren.
Registraties zijn niet volledig vermeld. Het ‘artwork’ is ook echt artwork en correspondeert daarmee met het niveau van de productie. Op de achterkant prijkt het bekende schilderij van Barend Eikelboom (1891 – 1975), dat ik ook nog heb op een platenhoes van Johan Meurs en Klaas Bolt. En tot mijn vreugde trof ik op de cover de volgende vermelding aan: ‘Volume 1’. Op naar 2. Graag Bach, Brahms, Distler en Piet Kee … [ARJEN VAN KRALINGEN]
Peter Westerbrink
Return of the Queen
Arp Schnitgerorgel – Der Aa-Kerk Groningen
Nikolaus Bruhns 1665 – 1697 Praeludium in G
Jakob Praetorius 1586 – 1651 Was kann uns kommen an für Not
Dieterich Buxtehude 1637 – 1707 Magnificat primi toni, BuxWV 203
Georg Böhm 1661 – 1733 Wer nur den lieben Gott last walten
Johann Sebastian Bach 1685 – 1750 Pièce d’Orgue in G, BWV 572
Johann Sebastian Bach 1685 – 1750 Von Gott will ich nicht lassen, BWV 658
August Gottfried Ritter 1811 – 1885 Sonata III in a, op. 23 (1855)
Bert Matter *1937 Fantasie sopra ‘Von Gott will ich nicht lassen’
Label: CD SDA-2011-10 / SIOG 201103
Prijs € 17,50
www.schnitgersdroom.nl
www.peterwesterbrink.nl
2011
Booklet: Nederlands Duits/ Engels, p. 40
TT: 78:50
[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
© 2011 www.orgelnieuws.nl
